KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU
BİRİNCİ KISIM
Başlangıç Hükümleri
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve Kapsam
Amaç
Madde 1- (1) Bu Kanunun amacı, karayollarında trafik düzenini ve güvenliğini sağlayacak kuralları koymak ve gerekli önlemleri belirlemektir.
Kapsam
Madde 2- (1) Bu Kanun, trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk ile çalışma usullerini kapsar.
(2) Bu Kanun, karayollarında uygulanır. Ancak aksine bir hüküm yoksa;
a) Karayolu dışındaki alanlardan kamuya açık olanlar ile park, bahçe, park yeri, garaj yolcu ve eşya terminali, servis ve akaryakıt istasyonlarında karayolu taşıt trafiği için faydalanılan yerler ile,
b) Erişme kontrollü karayolunda ve para ödenerek yararlanılan, karayollarının kamuya açık kesimlerinde ve belirli bir karayolunun bağlantısını sağlayan deniz, göl ve akarsular üzerinde kamu hizmeti gören araçların karayolu araçlarına ayrılan kısımlarında da,
Bu Kanun hükümleri uygulanır.
(3) İçişleri Bakanlığı, bu Kanunla ve trafik hizmetleri konusunda diğer kanunlarla verilen görevleri ilgili bakanlık, kurum ve kuruluşlar ile işbirliği içinde yürütür.
İKİNCİ BÖLÜM
Tanımlar
Tanımlar
Madde 3- (1) Bu Kanunda kullanılan terimlerin tanımları aşağıda gösterilmiştir.
a) Genel tanımlar:
Araç: Karayolunda kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve tarım veya orman traktörlerinin genel adıdır.
Araç sahibi: Araç için adına yetkili idarece tescil belgesi verilmiş veya sahiplik veya satış belgesi düzenlenmiş kişidir.
Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi: Yetkilendirilen gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından gönderilen bilgilere göre araçlara ve sürücülere ait işlemler ile plaka ve belgelerin verilmesine yönelik işlemlerin yapıldığı veya yaptırıldığı, kayıtlarının tutulduğu birimdir.
Azami ağırlık: Yüksüz ağırlık ile taşıma sınırı (kapasite)’nın toplamından oluşan ağırlıktır.
Azami dingil ağırlığı: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için saptanan dingil ağırlığıdır.
Duraklama: Trafik zorunlulukları dışında araçların, insan indirmek ve bindirmek, eşya yüklemek, boşaltmak veya beklemek amacı ile kısa bir süre için durdurulmasıdır.
Durma: Her türlü trafik zorunlulukları nedeni ile aracın durdurulmasıdır.
Gabari: Araçların yüklü veya yüksüz olarak karayolunda güvenli seyirlerini temin amacı ile uzunluk, genişlik ve yüksekliklerini belirleyen ölçülerdir.
Geçiş üstünlüğü: Görev sırasında, belirli araç sürücülerinin can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak şartı ile trafik kısıtlama veya yasaklarına bağlı olmamalarıdır.
Hizmetli: Araçlarda, sürücü hariç, araç veya taşıma hizmetlerinde süreli veya süresiz çalışan kişiler ile iş makinelerinde sürücüden gayri kişilerdir.
Hurdaya çıkarma: Araçların bir daha trafiğe çıkarılmamak üzere yönetmelikte belirtilen esaslar çerçevesinde trafik belgesi ve plakasının geri alınarak, tescil kayıtlarından düşülmesidir.
Işıklı ve sesli işaretler: Trafiği düzenlemede kullanılan ışıklı ve sesli, sabit veya taşınabilir, elle kumanda edilebilen veya otomatik çalışan, üzerinde çeşitli renk, sembol, yazı bulunan ve belirli yanma süresi olan, ışık veya sesle özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır.
İlk geçiş hakkı: Yayaların ve araç kullananların diğer yaya ve araç kullananlara göre, yolu kullanma sırasındaki öncelik hakkıdır.
İşaretleme: Taşıt yolu ile bordür, ada, ayırıcı, oto korkuluk gibi karayolu elemanları üzerindeki çeşitli renkte çizgi, şekil, sembol, yazı ve yansıtıcı ve benzerleri ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan tertibattır.
İşaret levhası: Sabit veya taşınabilir bir mesnet üzerine yerleştirilmiş ve üzerindeki sembol, renk ve yazı ile özel bir talimatın aktarılmasını sağlayan trafik tertibatıdır.
İşleten: Araç sahibi olan veya mülkiyeti muhafaza kaydıyla satışta alıcı sıfatıyla sicilde kayıtlı görülen veya aracın onbeş günden az olmamak üzere uzun süreli kiralama, ariyet veya rehini gibi hallerde kiracı, ariyet veya rehin alan kişidir. Ancak ilgili tarafından (vekâlet verilmek veya geçersiz sözleşme ile devretmek ve benzeri şekillerde) başka bir kişinin aracı kendi hesabına ve tehlikesi kendisine ait olmak üzere işlettiği ve araç üzerinde fiili tasarrufu bulunduğu ispat edilirse, bu kimse işleten sayılır.
İzin verilen azami ağırlık: Araçların karayolu yapılarından güvenle ve yapıya zarar vermeden geçebilmeleri için mevzuatla veya yetkili idari makamlarca belirlenen toplam ağırlıktır.
Karayolu: Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.
Mülk: Devlete, kamuya, gerçek ya da tüzelkişilere ait olan taşınmaz mallardır.
Park etme: Araçların, durma ve duraklaması gereken haller dışında bırakılmasıdır.
Sürücü: Karayolunda, motorlu veya motorsuz bir aracı veya taşıtı sevk ve idare eden kişidir.
Sürücü sınavları başarı belgesi: Yazılı ve uygulamalı sınavlarda başarı gösteren sürücü adaylarına verilen belgedir.
Şoför: Karayolunda, ticari olarak tescil edilmiş bir motorlu taşıtı süren ve ilgili mesleki yeterlilik belgesine sahip olan kişidir.
Taşıma sınırı (Kapasite): Bir aracın teknik olarak güvenle taşıyabileceği en çok yük ağırlığı veya yolcu sayısıdır.
Taşıt: Karayolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçlardır. Bunlardan makine gücü ile yürütülenlere “motorlu taşıt”, insan ve hayvan gücü ile yürütülenlere “motorsuz taşıt” denir.
Tescil: Tescil belgesi alma zorunluluğu bulunan araçlar için, bu Kanun ile yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları tarafından gerçekleştirilen kayıt işlemidir.
Tescil belgesi: Tescil işlemine ilişkin olarak Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi tarafından verilen belgedir.
Tescile ilişkin geçici belge: Aracın tescil işlemlerinin yapıldığına ilişkin olarak verilen ve tescil belgesi düzenlenip kişiye ulaştırılıncaya kadar geçerli olan belgedir.
Trafik: Yayaların, hayvanların ve araçların karayolları üzerindeki hal ve hareketleridir.
Trafik belgesi: Trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara ve trafiğe çıkmaya uygun olup olmadıklarının tespitine ilişkin olarak muayeneye yetkili gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişileri ile kamu kurum ve kuruluşları tarafından tanzim edilerek verilen belgedir.
Trafik işaretleri: Trafiği düzenleme amacı ile kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile trafik zabıtası veya diğer yetkililerin trafiği yönetmek için yaptıkları hareketlerdir.
Trafik kazası: Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.
Trafik kolluğu: Trafik düzenini ve güvenliğini sağlamakla görevli ve yetkili kolluk birimidir.
Trafikten çekme: Araçların yönetmelikte belirtilen esaslar çerçevesinde trafik belgesi ve plakalarının alınarak, geçici olarak trafikten çekilmesi işlemidir.
Trafikten men: Trafik zabıtasınca, bu Kanunda belirtilen hallerde araçla ilgili belgelerin alınması ve aracın belirli bir yere çekilerek trafikten alıkonulmasıdır.
Yolcu: Aracı kullanan sürücü ile hizmetliler dışında araçta bulunan kişilerdir.
Yüklü ağırlık: Bir taşıtın yüksüz ağırlığı ile taşımakta olduğu sürücü, hizmetli, yolcu ve eşyanın toplam ağırlığıdır.
Yüksüz ağırlık: Üzerinde insan veya eşya (yük) bulunmayan ve akaryakıt deposu dolu olan bir aracın taşınması zorunlu alet, edevat ve donatımı ile birlikte toplam ağırlığıdır.
b) Karayoluna, karayolu üzerinde ve kenarındaki tesislere ilişkin tanımlar:
Ada: Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inip binmelerine yarayan, trafik akımını düzenleme ve trafik güvenliğini sağlama amacıyla yapılmış olan, araçların bulunamayacağı, koruyucu tertibatla belirlenmiş bölüm ve alanlardır.
Akaryakıt istasyonu: Araçların esas itibariyle akaryakıt, yağ ve basınçlı hava gibi ihtiyaçlarının sağlandığı yerdir.
Alt geçit: Karayolunun diğer bir karayolu veya demir yolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.
Anayol: Kavşağı teşkil eden yollardan diğerlerine göre trafik yoğunluğu daha fazla olan ve bu yolu takiben kavşağa yaklaşan sürücülerin ilk geçiş hakkına haiz oldukları hususunun trafik işaretleri ile belirtildiği karayoludur. Aksine bir işaretleme yapılmadıkça bölünmüş yollar, tek yönlü ve iki yönlü yollara göre anayol niteliğindedir.
Ayırıcı: Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran, bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini yasaklayan, engelleyen veya zorlaştıran karayolu yapısı, trafik tertibatı veya gereçtir.
Bağlantı yolu: Bir kavşak yakınında karayolu taşıt yollarının birbirine bağlanmasını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan ve bir yönlü trafiğe ayrılmış olan karayolu kısmıdır.
Banket: Yaya yolu ayrılmamış karayolunda, taşıt yolu kenarı ile şev başı veya hendek iç üst kenarı arasında kalan ve olağan olarak yayaların ve hayvanların kullanacağı, zorunlu hallerde de araçların faydalanabileceği kısımdır.
Bisiklet yolu: Karayolunun, sadece bisikletlilerin kullanmalarına ayrılan kısmıdır.
Bölünmüş karayolu: Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile meydana gelen karayoludur.
Demiryolu geçidi (Hemzemin geçit): Karayolu ile demiryolunun aynı seviyede kesiştiği bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.
Dönel kavşak: Kavşak alanına giren araçlardan sola veya geriye dönmek isteyenlerin manevralarına imkân sağlamak üzere alanı içinde yeterli çapta dönüş adası bulunan kontrollü veya kontrolsüz kavşaktır.
Durak: Belediye sınırları ve mücavir alanı içinde kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu veya hizmetlileri bindirmek, indirmek için durakladıkları, işaretlerle belirlenmiş yerdir.
Emniyet şeridi: Otoyol veya bölünmüş karayollarında, trafik kazası veya arıza hallerinde ya da acil yardım veya kurtarma amacıyla kullanılmak üzere belirli araçlara ayrılmış olan ve yol eksenine paralel oluşturulan yol bölümüdür.
Erişme kontrollü karayolu (Otoyol): Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu karayoludur.
Garaj: Araçların, genellikle uzun süre durmaları için kullanılan bakım veya servisinin de yapılabileceği kapalı veya açık olan yerlerdir.
Geçiş yolu: Araçların bir mülke girip çıkması için yapılmış olan yolun, karayolu üzerinde bulunan kısmıdır.
İki yönlü karayolu: Taşıt yolunun her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.
Karayolu dışı park yeri: Karayolu sınır çizgisi dışında olan ve bir geçiş yolu veya servis yolu ile taşıt yoluna bağlanan park yeridir.
Karayolu sınır çizgisi: Kamulaştırılmış, kamuya terk veya tahsis edilmiş karayolunda, mülkle olan sınır çizgisi; diğer karayollarında, yarmada, şevden sonra hendek varsa hendek dış kenarı, hendek yoksa şev üst kenarı, dolguda şev etek çizgisi; yaya yolu ayrılmış karayolunda ise, yaya yolunun mülkle birleştiği çizgidir.
Karayolu üzeri park yeri: Taşıt yolundaki veya buna bitişik alanlardaki park yeridir.
Karayolu yapısı: Karayolunun kendisi ile karayolunun üstünde, yanında, altında veya yukarısındaki; ada, ayırıcı, oto korkuluk, istinat duvarı, köprü, tünel, menfez ve benzeri yapılardır.
Kavşak: İki veya daha fazla karayolunun kesişmesi veya birleşmesi ile oluşan ortak alandır.
Kontrolsüz kavşak: Kavşağı teşkil eden yolların trafik yoğunluğu bakımından birbirlerinden farklı oldukları işaretlerle belirlenmemiş olan ve bu yollardan kavşağa yaklaşırken “Kontrolsüz Kavşak” trafik işareti ile işaretlenmiş bulunan kavşaktır. Bu tanıma uyduğu halde, yaklaşımında “Kontrolsüz Kavşak” trafik işareti bulunmayan kavşaklar da kontrolsüz kavşak kabul edilir.
Muayene istasyonu: Araçların niteliklerini tespit ve kontrol edebilecek cihaz ve personeli bulunan ve teknik kontrolü yapılan yerdir.
Okul geçidi: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolunda ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alandır.
Park yeri: Araçların park etmesi için kullanılan açık veya kapalı alandır.
Servis istasyonu: Araçların bakım, onarım ve servislerinin yapıldığı açık veya kapalı yerdir.
Şerit: Taşıtların bir dizi halinde güvenli seyredebilmeleri için taşıt yolunun ayrılmış bir bölümüdür.
Tali yol: Kavşağı teşkil eden yollardan trafik yoğunluğu daha az olan ve bu yolu takiben kavşağa yaklaşan sürücülerin ilk geçiş hakkını ana yolda seyreden araçlara vermeleri gerektiği trafik işaretleri ile belirtilen karayoludur.
Taşıt yolu (Kaplama) : Karayolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan kısmıdır.
Tek yönlü karayolu: Taşıt yolunun yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı karayoludur.
Terminal: İnsan veya eşya taşımalarında, araçların indirme, bindirme, yükleme, aktarma yaptıkları ve ayrıca bilet satışı ile bekleme, haberleşme, şehir ulaşımı ve benzeri hizmetlerin de sağlandığı yerdir.
Tırmanma şeritli karayolu: Eğimli karayolu kesimlerinde iki şeridi çıkışa bir şeridi inişe ayrılmış, yatay ve düşey işaretlemelerle kullanım şekli ve yasaklamaları belirtilmiş üç şeritli ve iki yönlü karayoludur.
Üst geçit: Karayolunun diğer bir karayolu veya demir yolunu üstten geçmesini sağlayan yapıdır.
Yaya geçidi: Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleri ile belirlenmiş alandır.
Yaya yolu (Yaya kaldırımı): Karayolunun, taşıt yolu kenarı ile gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayaların kullanımına ayrılmış olan kısmıdır.
c) Araçlara ilişkin tanımlar:
Arazi taşıtı: Karayolunda yolcu veya yük taşıyabilecek şekilde imal edilmiş olmakla beraber bütün tekerlekleri motordan güç alan veya alabilen motorlu taşıtlardır.
Bisiklet: En çok üç tekerleği olan ve üzerinde bulunan insanın adale gücü ile pedal veya el ile tekerleği döndürülmek suretiyle hareket eden ve yolcu taşımalarında kullanılmayan motorsuz taşıtlardır.
Çekici: Römork ve yarı römorkları çekmek için imal edilmiş olan ve yük taşımayan motorlu taşıttır.
Hafif römork: Azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçmeyen römork veya yarı römorktur.
İş makinesi: Paletli veya madeni tekerlekli traktör, biçerdöver ve yol inşaat makineleri ile tarım, sanayi, bayındırlık, milli savunma ve benzeri iş ve hizmetlerde kullanılan, iş amacına göre üzerine çeşitli ekipmanlar monte edilmiş, karayolunda insan, hayvan, yük taşımasında kullanılamayan motorlu araçtır.
Kamp taşıtı: Yük taşımasında kullanılmayan; iç dizaynı tatil yapmaya uygun teçhizatlarla donatılmış, hizmet edebileceği kadar yolcu taşıyabilen motorlu taşıttır.
Kamu hizmeti taşıtı: Kamu hizmeti için yük veya yolcu taşıması yapan bütün taşıtlardır.
Kamyon (N2-N3): İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramdan fazla olan ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır. Bunlardan azami yüklü ağırlığı 12.000 kilogramı geçmeyenler N2, 12.000 kilogramdan fazla olanlar ise N3 sınıfıdır.
Kamyonet (N1) : İzin verilebilen azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramı geçmeyen ve yük taşımak için imal edilmiş motorlu taşıttır.
Motorlu bisiklet (L1): Azami hızı saatte 45 kilometreyi, içten yanmalı motorlu ise silindir kapasitesi 50 santimetreküpü, elektrik motorlu ise azami sürekli nominal güç çıkışı 4 kilovatı geçmeyen iki veya üç tekerlekli araçtır.
Motosiklet (L): İki veya üç tekerlekli, sepetli veya sepetsiz motorlu araçlardır. Bunlardan karoseri yük taşıyabilecek şekilde sandıklı veya özel biçimde yapılmış olan ve yolcu taşımalarında kullanılmayan üç tekerlekli motosikletlere yük motosikleti (triportör) denir.
Okul taşıtı: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların öğrencileri ile sadece gözetici ve hizmetlilerin taşınmalarında kullanılan taşıttır.
Otobüs (M2-M3): Yapısı itibarıyla sürücüsü dahil dokuzdan fazla oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş olan motorlu araçtır. Troleybüsler de bu sınıfa dahildir. Bunlardan azami yüklü ağırlığı 5.000 kilogramı aşmayanlar M2, azami yüklü ağırlığı 5.000 kilogramı aşanlar M3 sınıfıdır. Yapısı itibarıyla sürücü koltuğu dışında sekizden fazla koltuğu olan ve azami yüklü ağırlığı 5.000 kilogramı geçmeyen otobüslere minibüs (M2) denir.
Otomobil (M1): Yapısı itibarıyla, sürücüsü dahil en çok dokuz oturma yeri olan ve insan taşımak için imal edilmiş bulunan motorlu araçtır.
Özel amaçlı taşıt: Özel amaçla insan veya eşya taşımak için imal edilmiş olan ve itfaiye, cankurtaran, arama ve kurtarma hizmetlerinde kullanılan kurtarma aracı, nükleer, biyolojik ve kimyasal maddeler ile kirlenen personel, araç, gereç ve sahaların arındırılmasında kullanılan arındırma aracı, naklen yayın ve kayıt, kütüphane, motorlu karavan, zırhlı araç, araştırma, cenaze araçları ile elektrik direkleri ve hatlarının bakım onarımında kullanılan hidrolik platformlu araçlar, eşyaların binaların yüksek katlarına taşınmasında veya bozuk veya hasara uğramış taşıt ve araçları çekmek, taşımak veya kaldırmak gibi özel işlerde kullanılan motorlu araçtır.
Personel servis aracı: Herhangi bir kamu kurum ve kuruluşu veya özel veya tüzel kişilerin personelini bir akit karşılığı taşıyan şahıs veya şirketlere ait minibüs ve otobüs türündeki ticari araçlardır. Kamu kurum ve kuruluşları ile özel ve tüzel kişilere ait araçların kendi personelini veya yolcusunu taşıma işi bu tanımın kapsamına girmez.
Römork: Motorlu araçla çekilen insan veya yük taşımak için imal edilmiş motorsuz taşıttır.
Taksi: İlgili mevzuata göre yetkilendirilmiş ve taksimetre veya tarife ile belediye mücavir alanları içerisinde yolcu taşıyan ticari otomobildir.
Tarım veya orman traktörü: Ana işlevi çekme gücü sağlamak olan ve tarım veya ormancılık alanlarında kullanılan aletleri çekmek, itmek, taşımak veya kullanmak için özel olarak tasarlanmış, yük ve yolcu da taşıyabilen en az iki dingilli, tekerlekli veya paletli, motorlu araçtır.
Taşıt katarı: Karayolunda bir birim olarak seyretmek üzere birbirine bağlanmış taşıtlardır.
Tramvay: Genellikle yerleşim birimleri içinde insan taşımasında kullanılan, karayolunda tekerlekleri raylar üzerinde hareket eden ve hareket gücünü dışarıdan sağlayan taşıttır. Tramvay, bu Kanunun uygulandığı alanlar bakımından motorlu taşıt sayılır.
Umum servis aracı: Okul taşıtları ile personel servis araçlarının birlikte değerlendirilmesidir.
Yarı römork: Bir kısmı motorlu taşıt veya araç üzerine oturan, taşıdığı yükün ve kendi ağırlığının bir kısmı motorlu araç tarafından taşınan römorktur.
(2) Bu Kanunun uygulaması ile ilgili diğer tanım ve terimler Yönetmelikte gösterilir.
İKİNCİ KISIM
Kurul, Kuruluşlar, Komisyonlar, Trafiğe Yardımcı Görevliler,
Görev ve Yetkileri
Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu
Madde 4- (1) Karayolu güvenliğinin sağlanması için gerekli koordinasyonu sağlamak, hedef ve stratejileri belirlemek ve bunların uygulanmasını izlemek üzere Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu oluşturulmuştur.
(2) Karayolu Trafik Güvenliği Kurulu; İçişleri Bakanının başkanlığında Adalet, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Çevre ve Orman, İçişleri, Maliye, Milli Eğitim, Sağlık, Sanayi ve Ticaret, Ulaştırma Bakanlıkları Müsteşarları ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarı, Jandarma Genel Komutanı, Emniyet Genel Müdürü, Ankara, İstanbul ve İzmir Büyükşehir Belediye Başkanlarından oluşur.
(3) Kurul, yılda en az iki defa olmak üzere, Başkan tarafından toplantıya çağrılır. Kurul, üye tamsayısının salt çoğunluğu ile toplanır ve toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir. Kurulun sekretarya görevi, Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığınca yürütülür. İhtiyaç duyulması halinde oy hakkı olmaksızın görüşleri alınmak üzere İçişleri Bakanlığınca; üniversitelerden, vakıflardan, derneklerden ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarından kurul toplantılarına temsilci çağrılabilir.
(4) Kurulun görev ve yetkileri şunlardır:
a) Karayolu trafik güvenliğine ilişkin hedef ve stratejileri belirlemek,
b) Trafik güvenliği ile ilgili kuruluşlar arasında koordinasyon sağlanmasına ilişkin kararları almak,
c) Trafik kazalarının azaltılması ve uygulamada görülen aksaklıkların giderilmesine ilişkin tespit ve önerilerde bulunmak,
d) Trafik mevzuatına ilişkin düzenlemeleri görüşmek ve önerilerde bulunmak,
e) Karayolu trafik güvenliğine ilişkin mevzuatın, belirlenen hedef ve stratejilerin uygulanmasını değerlendirmek ve gerekli kararları almak.
Emniyet Genel Müdürlüğünün, merkez, il ve ilçe trafik kuruluşları, görev ve yetkileri
Madde 5- (1) Bu Kanunla Emniyet Genel Müdürlüğüne verilen görevler Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı olarak kurulan Trafik Hizmetleri Başkanlığınca yürütülür. Trafik Hizmetleri Başkanlığı, Emniyet Genel Müdür Yardımcısı tarafından yürütülür. Emniyet Genel Müdürlüğünün merkez, il ve ilçe trafik kuruluşları Trafik Hizmetleri Başkanlığına bağlı olarak çalışır. Bağlı il ve ilçe trafik kuruluşları Trafik Hizmetleri Başkanlığınca görevlendirilecek personel tarafından da denetlenebilir.
(2) Araçlara ve sürücülere ait işlemler ile plaka ve belgelerin verilmesine yönelik işlemleri yapmak veya yaptırmak üzere Emniyet Genel Müdürlüğü Trafik Hizmetleri Başkanlığı bünyesinde Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi kurulur, ihtiyaç duyulan illerde ise tescil şube veya büroları kurulabilir.
(3) Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezinde, emniyet hizmetleri sınıfı personelinden ayrı olarak teşkilat ve kadrolarında gösterilen sayıda genel idare hizmetleri sınıfı ve teknik hizmetler sınıfından personel ile sözleşmeli personel çalıştırılabilir.
(4) Emniyet Genel Müdürlüğü trafik kuruluşlarının görev ve yetkileri şunlardır;
a) Araçları, bu Kanuna göre araçlarda bulundurulması gerekli belge ve gereçleri, sürücüleri ve bunlara ait belgeleri, sürücülerin ve karayolunu kullanan diğer kişilerin kurallara uyup uymadığını, trafik düzenlemelerinin ve bu Kanunda belirtilen karayolu kenarındaki yapı ve tesislerin bu Kanun hükümlerine uygun olup olmadığını denetlemek,
b) Duran ve akan trafiği düzenlemek ve yönetmek,
c) Trafik kazası tespit tutanağı düzenlemek,
d) Teknik cihazlarla tespit edilenler dahil trafik düzenine aykırı hareket edenler hakkında tutanak düzenlemek, gerekli işlemleri yapmak ve takip etmek,
e) Trafik kazası neticesinde hastalanan veya yaralananların bakımlarını sağlayacak tedbirlerin süratle alınmasına yardımcı olmak; ambulans, kurtarıcı vb. kurtarma araçlarına ve bu kişilerin yakınlarına en kısa zamanda haber vermek,
f) Araçların tescil işlemlerini yaparak belge ve plakalarını vermek,
g) Sürücü belgesi vermek,
h) Ülke çapında taşıtların ve sürücülerin sicillerini tutmak, teknik veya hukuki değişikliklerini elektronik ortamda işlemek veya işlettirmek, istatistikî bilgileri toplamak ve değerlendirmek,
i) Trafik kazalarının oluş nedenleri ile ilgili tüm unsurları kapsayan istatistik verileri ve bilgilerini toplamak, değerlendirmek, sonuçlarına göre gereken önlemlerin alınmasını sağlamak ve ilgili kuruluşlara teklifte bulunmak,
j) Kanunun yetki verdiği kamu kurum ve kuruluşları ile kişilere görev alanlarına giren bilgileri Yönetmelikte belirtilen esas ve usuller doğrultusunda vermek,
k) Ayrıca bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılmış olan yönetmeliklerle verilen diğer görevleri yapmaktır.
(5) Trafik kuruluşları ile bu kuruluşlarda görevli trafik kolluğunun çalışma şekil ve şartları, nitelikleri, seçimi, çalışma usulleri, görev, yetki ve sorumluluklarına ait esaslar İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Trafik kolluğunun görev ve yetki sınırı ile genel kolluğun trafik hizmetlerini yürütmeye ilişkin yetkisi
Madde 6- (1) Trafik kolluğunun görev ve yetki sınırı aşağıda belirtilmiştir;
a) Otoyolların, devlet karayollarının, il yollarının, il ve ilçe belediye sınırları içindeki karayollarının trafik yönünden düzenleme ve denetimi ile terminallere giriş ve çıkış yapan araçların denetimleri trafik kolluğunun sorumluluğundadır.
b) Trafik kolluğu genel kolluğun bulunmadığı veya yeterli olmadığı hallerde ve görevi sırasında karşılaştığı acil ve zorunlu durumlarda genel kolluk görevi yapmakla da yetkilidir.
c) Mülki idare amirlerince, emniyet ve asayiş bakımından (b) bendinde belirtilen zorunlu haller dışında, trafik kolluğuna genel kolluk görevi verilemez, araç, gereç ve özel teçhizatı trafik hizmetleri dışında kullanılamaz.
(2) Trafik kolluğunun bulunmadığı veya yeterli olmadığı yerlerde genel kolluk yönetmelikte belirtilen esas ve usullere uygun olarak trafiği tanzim etmeye, trafik kurallarının ihlal edildiği olaylara el koymaya ve tutanak düzenlemeye görevli ve yetkilidir.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının görev ve yetkileri
Madde 7- (1) Bu Kanun açısından Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı; ticari amaçla yük ve yolcu taşıyan motorlu taşıt sürücülerinin, taşıt kullanma sürelerine uyup uymadıkları konusunda bu taşıtların bağlı veya ait oldukları işyerlerinde denetleme yapmak, aykırı hareket edenler hakkında idari para cezası vermek ile görevli ve yetkilidir.
Çevre ve Orman Bakanlığının görev ve yetkileri
Madde 8- (1) Bu Kanun açısından Çevre ve Orman Bakanlığının orman yollarında görev ve yetkileri şunlardır;
a) Trafik düzeni bakımından gerekli altyapı ve işaretlemeleri yapmak veya yaptırmak,
b) Köy yolları için sayılan görev ve hizmetlerden zorunlu ve gerekli görülenleri, orman yolları için de uygulamak,
c) Bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılan yönetmeliklerle orman yolları için verilen trafikle ilgili diğer görevleri yapmak.
Milli Eğitim Bakanlığının görev ve yetkileri
Madde 9- (1) Bu Kanun açısından Milli Eğitim Bakanlığının görev ve yetkileri şunlardır:
a) Motorlu araç sürücülerinin yetiştirilmesi için 51 inci madde gereğince sürücü kursları açmak, özel sürücü kursu açılmasına izin vermek, bunları her safhada denetlemek,
b) Sürücü adaylarının sınavlarını yapmak, başarılı olanlara sınav başarı belgesi vermek,
c) Okul öncesi, okul içi ve okul dışı trafik eğitimini düzenleyen trafik genel eğitim planı hazırlamak ve ilgili kuruluşlarla işbirliği yaparak uygulamak.
Sağlık Bakanlığının görev ve yetkileri
Madde 10- (1) Bu Kanun açısından Sağlık Bakanlığının görev ve yetkileri şunlardır:
a) Karayollarında meydana gelen trafik kazaları ile ilgili ilk ve acil yardım hizmetlerini planlamak ve uygulamak,
b) Trafik kazalarında yaralananlara en kısa zamanda ilk ve acil sağlık hizmetlerini ulaştırmak için, şehirlerarası karayolları üzerinde, İçişleri Bakanlığının da uygun görüşünü alarak ilk ve acil yardım istasyonlarını kurmak, bu istasyonlara gerekli personel, ambulans, araç ve gereci sağlamak,
c) Her ilde ilk ve acil yardım konularında eğitilmiş sağlık personeli ile birlikte yeteri kadar ilk ve acil yardım ambulansı bulundurmak,
d) Trafik kazalarında yaralanıp sağlık kuruluşlarına sevk edilenlerden otuz gün içinde ölenlerin kayıtlarını tutmak, bu bilgileri Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre Emniyet Genel Müdürlüğüne göndermek,
e) Ölümlü veya yaralanmalı trafik kazasına karışan sürücülerin ve yayaların alkol, uyuşturucu veya tıbbi ilaç etkisinde bulunup bulunmadığını tespit etmek ve Emniyet Genel Müdürlüğüne bildirmek,
f) Trafik kazalarında yaralananların durumlarını Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre tespit etmek ve Emniyet Genel Müdürlüğüne bildirmek,
g) Bu Kanunla ve diğer mevzuatla verilen trafikle ilgili görevleri yapmak.
(2) Üniversitelere bağlı hastaneler ve diğer bütün resmi ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, acil olarak kendilerine getirilen trafik kazası geçirmiş kişilere, Sağlık Bakanlığının tarifesini uygulamak suretiyle vermiş oldukları hizmetlerin bedelini, zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları kapsamında yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil ederler. Bu kuruluşlar ayrıca, birinci fıkranın (d), (e) ve (f) bentlerindeki yükümlülükleri de yerine getirirler.
(3) Sağlık Bakanlığı bu görevlerin yerine getirilmesi ile ilgili olarak; verilen hizmet bedellerinin yükümlü sigorta şirketlerinden tahsil işlemlerini, 9/1/1961 tarihli ve 209 sayılı Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Kurumları İle Esenlendirme (Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek Döner Sermaye Hakkında Kanuna göre kurulmuş olan döner sermaye işletmeleri ile bu işletmelere hizmet veren saymanlıklarca yürütür. Bu amaçla döner sermaye saymanlıkları tarafından tahsil edilen gelirlerin tamamı, bu Kanun ile Sağlık Bakanlığına verilen görevlerin yerine getirilmesi ve bu hizmetlerin geliştirilmesi için kullanılır.
(4) Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan harcamaların, zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları kapsamında kalan kısmı, ilgili döner sermaye işletmesine sekiz iş günü içinde yükümlü sigorta şirketince ödenir. Trafik hizmetleri kapsamında trafik kazazedelerine verilen hizmetler için uygulanacak fiyat tarifesi Sağlık Bakanlığınca belirlenir.
Ulaştırma Bakanlığının görev ve yetkileri
Madde 11- (1) Bu Kanun açısından Ulaştırma Bakanlığının görev ve yetkileri şunlardır:
a) Ulaştırma Bakanlığının ilgili birimleri bu Kanun ve diğer mevzuatla verilen hizmetleri yapmak, bu Kanun açısından karayolu taşımasına ilişkin gerekli koordinasyonu sağlamak, gerekli gördüğü tedbirleri almak veya aldırmak,
b) Tescile bağlı araçların muayenelerini yapmak veya yaptırmak, muayene istasyonlarını denetlemek, 41 inci madde hükümlerine aykırı hareket edenler hakkında tutanak düzenleyerek idarî para cezası vermek, bu maddede belirlenen idarî tedbirleri almak,
c) Araçların ağırlık ve boyut kontrollerini yapmak veya yaptırmak ve denetlemek, aykırı görülen hususlarla ilgili olarak sorumlular hakkında idarî para cezasına dair tutanak düzenlemek,
d) Ulaştırma Bakanı, bu Kanunun 73 üncü maddesinde belirtilen araçların yüklenmesine ilişkin esaslara aykırı hareket edenlere yönelik denetimlere fiilen katılan kamu personeli ile trafik kolluğunun merkez ve taşra kuruluşlarındaki personeline Bakanlıkça belirlenen usul ve esaslar dahilinde ve en yüksek devlet memurunun aylık maaşını geçmemek üzere, Ulaştırma Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi gelirlerinden her ay ödeme yaptırmaya yetkilidir.
e) Araçların ağırlık ve boyut kontrollerinin yapılması veya yaptırılması ile ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğünce verilen hizmet sürdürülürken kullanılan ve Genel Müdürlüğün diğer hizmetleri ile ilişkili olmayan bina, arazi, arsa gibi taşınmazlar Maliye Bakanlığınca Ulaştırma Bakanlığına tahsis; bu görev yürütülürken yararlanılan tesisat ve teçhizat Ulaştırma Bakanlığına devredilir. Araçların ağırlık ve boyut kontrollerini yapmak üzere Ulaştırma Bakanlığınca yetkilendirilme yapılması halinde tahsis edilen taşınmazlar ile devredilen tesisat ve teçhizatın kullanılması hususunda, Maliye Bakanlığının görüşü alınarak, Ulaştırma Bakanlığı ile yetkilendirilenler arasında özel hukuk hükümleri gereğince sözleşme yapılabilir.
f) Ulaştırma Bakanlığının ilgili birimlerinde görevli personel, Karayolu Taşıma Kanunu kapsamında taşımacılık faaliyetinde bulunan araçların teknik şartlara uygunluğunu her an kontrol etmeye ve bu Kanunun 37 ve 40 ıncı maddeleri ile 57 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında İdari Para Cezası Karar Tutanağı düzenlemeye yetkilidir.
Karayolları Genel Müdürlüğünün görev ve yetkileri
Madde 12- (1) Karayolları Genel Müdürlüğünün bu Kanunla ilgili görev ve yetkileri şunlardır:
a) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında can ve mal güvenliği yönünden gerekli düzenleme ve işaretlemeleri yaparak önlemleri almak ve aldırmak,
b) Tüm karayollarındaki işaretleme standartlarını tespit etmek, yayınlamak ve kontrol etmek,
c) Trafik ve araç tekniğine ait görüş bildirmek, karayolu güvenliğini ilgilendiren konulardaki projeleri incelemek ve onaylamak,
d) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında, İçişleri Bakanlığı’nın uygun görüşü alınmak suretiyle, yönetmelikte belirlenen hız sınırlarının üstünde veya altında hız sınırları belirlemek ve işaretlemek,
e) Trafik kazalarının oluş nedenlerine göre verileri hazırlamak ve karayollarında gerekli önleyici teknik tedbirleri almak,
f) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında trafik güvenliğini ilgilendiren kavşak, durak yeri, aydınlatma, yol dışı park yerleri ve benzeri tesisleri yapmak, yaptırmak veya diğer kuruluşlarca hazırlanan projeleri tetkik ve uygun olanları tasdik etmek,
g) Yetkili birimlerce veya trafik zabıtasınca tespit edilen trafik kaza analizi sonucu, altyapı ve yolun fiziki yapısı ile işaretlemeye dayalı kaza sebepleri göz önünde bulundurularak önerilen gerekli önlemleri almak,
h) Bu Kanunun 18, 19, 21, 22 ve 23 üncü maddeleri, 57 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile karayolu yapım bakım ve onarım alanları ile trafik mühendisliği hizmetlerinin yürütüldüğü alanlarda 57 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükmüne aykırı hareket edenler hakkında idari yaptırım karar tutanağı düzenlemek, 57 nci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde belirtilen kural ihlalinin tespiti halinde, tanzim edilecek tutanağı gerekli işlemin yapılması için en yakın trafik kuruluşuna teslim etmek,
i) Bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılmış olan yönetmeliklerle verilen diğer görevleri yapmaktır.
(2) Karayolları trafik birimlerinde görevlendirilecek personelin seçiminde, fakülte ve yüksekokulların trafik ile ilgili bölümlerinden mezun olanlara öncelik tanınır.
İl Özel İdarelerinin görev ve yetkileri
Madde 13- (1) Bu Kanun açısından İl Özel İdarelerinin köy yollarında görev ve yetkileri şunlardır;
a) Trafik düzeni bakımından gerekli altyapı ve işaretlemeleri yapmak veya yaptırmak,
b) Yol güvenliğini ilgilendiren konulardaki; kavşak, durak yeri, yol dışı park yeri, aydınlatma ve benzeri tesislerin projelerini incelemek ve gerekenleri onaylamak,
c) Yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayollarında 22 nci maddede sayılan tesisler için, bağlantıyı sağlayacak geçiş yolları yönünden izin vermek,
d) Yetkili birimlerce veya trafik kolluğunca tespit edilen trafik kaza analizi sonucu, karayolu yapısı ve işaretlemeye dayalı kaza nedenleri göz önünde bulundurularak gerekli tedbirleri almak,
e) Bu Kanunla ve bu Kanuna göre çıkarılan yönetmeliklerle köy yolları için verilen trafikle ilgili diğer görevleri yapmak.
Belediye trafik birimleri, görev ve yetkileri
Madde 14- (1) 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunundaki görev ve yetkileri saklı kalmak üzere büyükşehir belediyeleri ile il belediyeleri duran trafikle ilgili düzenlemeler yapmaya ve belirlenen düzene aykırılık hallerinde, bu Kanunun 18, 19, 21, 23, 70 ve 71 inci maddeleri hükümlerini uygulamaya yetkilidirler.
(2) Altyapı ve gelişmişlik düzeyini göz önünde bulundurarak, bu yetkinin ilçe belediyelerine devrine de İçişleri Bakanı karar verebilir.
(3) Belediye, yerleştirdiği teknik cihazlarla tespit ettiği birinci fıkrada belirtilen trafik kurallarının ihlali dolayısıyla bu Kanunun ilgili maddeleri uyarınca idari para cezası vermeye yetkilidir.
(4) Bu madde kapsamında belediyelerce verilen idari para cezaları 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilir ve münhasıran trafik hizmetlerinde kullanılmak üzere belediye bütçesine irat kaydedilir.
(5) Yukarıdaki fıkra gereğince belediye tarafından tahsil edilen idari para cezalarından oluşan yıllık gelirin % 50'si ile münhasıran trafik hizmetlerinde ihtiyaç duyulan ve belediyenin bulunduğu il emniyet müdürlüğünce belirlenip talep edilen araç, gereç, teknolojik donanım ve her türlü hizmet alımı yapılarak ilgili il emniyet müdürlüğü emrine verilir.
(6) Belediye trafik birimlerinde görevlendirilecek personelin seçiminde, fakülte ve yüksekokulların trafik ile ilgili bölümlerinden mezun olanlara öncelik tanınır.
(7) Bu Kanunla belediyelere verilen görevler il trafik komisyonu ve mahalli trafik birimleri ile eşgüdüm ve işbirliği içinde yürütülür.
İl ve İlçe Trafik Komisyonları
Madde 15- (1) İl sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğini sağlamak amacıyla illerde vali veya yardımcısının başkanlığında, Belediye Başkanlığı, İl Emniyet Müdürlüğü, İl Jandarma Komutanlığı, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü, kuruluşu bulunan yerlerde Ulaştırma Bölge Müdürlüğü temsilcileri, taşıma sektöründe faaliyet gösteren ilgili oda ile şoförler odası temsilcisi; valilikçe uygun görülen üniversite, oda, vakıf ve kamuya yararlı dernek veya kuruluşların temsilcilerinden oluşan il trafik komisyonu; ilçelerde kaymakamın başkanlığında aynı kuruluş temsilcilerinin katıldığı ilçe trafik komisyonu kurulur. Bu komisyonlara, görüşleri alınmak üzere oy hakkı olmaksızın diğer kuruluş temsilcileri de çağrılabilir.
(2) İl ve ilçe trafik komisyonları, birinci fıkrada belirtilen kurum ve kuruluşlarının en üst yöneticisinin, olmadığı hallerde ise yardımcılarının veya vekilinin katılımı ile toplanır.
(3) Gündem konuları komisyonların başkanları tarafından belirlenir. Komisyonlar üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır; kararlar katılanların oy çokluğu ile alınır. Oy eşitliği halinde Başkanın oyunun bulunduğu taraf çoğunluk sayılır.
(4) İl trafik komisyonlarının kararları valinin onayı ile ilçe trafik komisyonlarının kararları il trafik komisyonunca incelenip vali tarafından onaylandıktan sonra yürürlüğe girer.
(5) İl ve ilçe trafik komisyonlarında alınan kararlar, belediyeler, il özel idareleri ve diğer kamu kurumları ve özel kuruluşlarca öncelikle yerine getirilir.
(6) Büyükşehir belediye sınırları içinde il ve ilçe trafik komisyonlarına verilen yetkiler Ulaşım Koordinasyon Merkezi tarafından kullanılır.
(7) Karayolu Taşıma Kanunu, Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve Belediye Kanununun hükümleri saklı kalmak üzere, il ve ilçe trafik komisyonlarının görev ve yetkileri şunlardır:
a) İl ve ilçe sınırları içinde mahalli ihtiyaç ve şartlara göre trafik düzeni ve güvenliğinin sağlanması amacıyla alınması gereken tedbirleri kararlaştırmak,
b) Trafiğin düzenli bir şekilde akımını sağlamak bakımından gerekli kararları almak ve kuruluşlar arasındaki koordinasyonu sağlamak,
c) Bütün ülkeyi ilgilendiren trafikle ilgili sorunları ve gerekli mevzuat değişikliklerini belirleyerek, Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunda görüşülmek üzere İçişleri Bakanlığına iletmek,
d) İçişleri Bakanlığı ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarınca il ve ilçe trafik komisyonunda görüşülmesi istenen trafikle ilgili konuları görüşüp karara bağlamak,
e) Bu Kanunla ve diğer mevzuatla verilen görevleri yapmak.
Okul geçidi grevlisi
Madde 16- (1) Okul geçitlerinde, trafik zabıtasınca verilmiş belgesi bulunan ve özel kıyafet veya işaret taşıyan kişiler, görev sırasında trafik yönetimi açısından görevli kişilerin yetkilerine sahiptir.
(2) Okul geçitlerinde görevli olarak çalışabileceklerde aranacak nitelikler, bunların hangi şartlarda, zaman ve sürelerle görev yapacakları, kıyafetleri veya taşıyacakları işaretler ile diğer hususlar yönetmelikte belirtilir.
(3) Okul geçidi görevlisinin talimatına uymayanlar hakkında, duyuru üzerine trafik zabıtasınca eylemine uyan madde hükmüne göre işlem yapılır.
Fahri trafik müfettişliği
Madde 17- (1) Sürücülerin trafik kurallarına uyup uymadığını denetlemekle sorumlu olan yetkililere yardımcı olmak ve trafik düzeni ve güvenliğini etkileyen durumları tespit ederek yetkililere bildirmek üzere İçişleri Bakanının onayı ile valilerce fahri trafik müfettişliği görevi verilir.
(2) Fahri trafik müfettişleri; trafik düzen ve kurallarına uymadıkları tespit edilenler hakkında işlem yapılması amacıyla, Emniyet Genel Müdürlüğünce kendilerine verilen tutanağı düzenlemek ve bu tutanağı en geç on iş günü içerisinde herhangi bir trafik kuruluşuna teslim etmek zorundadırlar.
(3) Fahri trafik müfettişleri, İçişleri Bakanlığı'nın belirleyeceği esas ve usullere göre eğitime tabi tutulabilirler.
(4) Bu hizmet fahri ve ücretsizdir.
(5) Fahri trafik müfettişleri, gönüllülük esasına göre il veya bölge ayırımı olmaksızın birinci fıkrada ve yönetmelikte belirtilen görevleri yapmak üzere merkezde Emniyet Genel Müdürlüğünce, illerde valiliklerce görevlendirilebilir. Fahri trafik müfettişlerinin bu şekilde görevlendirilmeleri halinde yevmiye ve yollukları, 18/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümlerine göre karşılanır.
(6) Fahri trafik müfettişleri bu görevleri ile bağlantılı olarak Türk Ceza Kanunu uygulamasında kamu görevlisi sayılırlar. Ancak, bu kişilerle ilgili yapılacak soruşturmalar genel hükümlere göre yapılır.
(7) Fahri trafik müfettişlerinin yetki ve sorumlulukları ile diğer usul ve esaslar İçişleri Bakanlığı'nca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Karayolu Trafik Güvenliği, Trafik İşaretleri, Yapı ve Tesisler
Karayolu trafik güvenliği
Madde 18- (1) Karayolunun yapım ve bakımı ile görevli ve sorumlu bütün kuruluşlar karayolu yapısını, trafik güvenliğini sağlayacak durumda bulundurmakla yükümlüdürler.
(2) Gerçek ve tüzel kişiler ile kamu kurum ve kuruluşları, karayolu yapısında yapacakları ve esasları yönetmelikte belirtilen çalışmalarda;
a) Yolun yapım ve bakımı ile görevli kuruluştan izin almak,
b) Çalışmaları, gerekli önlemleri alarak, aldırarak ve devamlılığını sağlayarak, trafik akımını ve güvenliğini bozmayacak tarzda yapmak,
c) Zorunlu nedenlerle meydana gelen arıza, engel ve benzerlerini en kısa zamanda ortadan kaldırarak karayolunu, kullananlara ve araçlara zarar vermeyecek duruma getirmek,
d) Şehir içi karayolu kenarında çeşitli tesislerin yapımı süresince; kaldırımlarda, tünel, tünel aydınlatılması ve benzerlerini yaparak güvenli geçiş sağlamak ve yaya yollarını trafiğe açık bulundurmak,
Zorundadırlar.
(3) Bu çalışmalar sırasında meydana getirilen tehlikeli durum ve engeller bütün sorumluluk, bunları yaratan kişilere ait olmak üzere zabıtaca kaldırılır, yapılan masraflar sorumlulara ödetilir.
(4) Bu maddede belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere, 250 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Karayolu yapısı ve trafik işaretlerinin korunması
Madde 19- (1) Karayolu yapısı ve trafik işaretleri ile ilgili olarak;
a) Karayolu yapısı üzerine, trafiği güçleştirecek, tehlikeye sokacak veya engel yaratacak, trafik işaretlerinin görülmelerini engelleyecek veya güçleştirecek şekilde bir şey koymak, atmak, dökmek, bırakmak ve benzeri hareketlerde bulunmak,
b) Karayolu yapısını, trafik işaretlerini ve karayoluna ait diğer yapı ve güvenlik tesislerini, üzerlerine yazı yazarak, çizerek veya başka şekillerde bozmak, yerlerini değiştirmek veya ortadan kaldırmak,
Yasaktır.
(2) Meydana gelen tehlike ve engeller, ilgili kuruluşlar ve zabıtaca ortadan kaldırılır, bozukluk ve eksiklikler yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşça derhal giderilir, zarar karşılıkları ve masraflar sorumlulara ödetilir.
(3) Bu maddede belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere, 250 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Trafik işaretleri
Madde 20- (1) Trafiği düzenlemede kullanılan işaret levhaları, ışıklı ve sesli işaretler, yer işaretlemeleri ile benzeri trafik işaretleri, karayolunun yapım ve bakımı ile görevli kuruluşlarca, temin ve tesis edilerek sürekliliği ve işlerliği sağlanır.
(2) Görülen eksiklikler ilgili kuruluşlara bildirilerek giderilmesi sağlatılır.
(3) Trafik işaretlerinin standart, anlam, nicelik ve nitelikleri ile diğer esasları İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Ulaştırma Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.
Karayolu dışında, kenarında veya üzerindeki diğer levhalar, ışıklar ve işaretlemeler
Madde 21- (1) Karayolu dışında, kenarında veya karayolu sınırı içinde, trafik işaretlerinin görülmelerini engelleyecek, anlamlarını değiştirecek veya güçleştirecek, tereddüde sebep olacak veya yanıltacak ve trafik için tehlike veya engel yaratacak şekilde levhalar, ışıklar, işaretlemeler ile, ağaç, direk, yangın musluğu, çeşme, parmaklık gibi yapı elemanları veya benzerlerini dikmek, koymak veya bulundurmak yasaktır.
(2) Zorunlu hallerde bunların bulunabileceği yer, nitelik ve nicelikleri ile hangi şartlarda bulunabileceği, hangilerinin izne bağlı olduğu ve bunlarla ilgili diğer esaslar ve 18 inci maddede belirtilen karayolu yapısında yapılacak çalışmalar ile ilgili esaslar, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Ulaştırma Bakanlığınca çıkartılacak yönetmelikle düzenlenir.
(3) Bu maddede belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere, 2.000 Türk Lirası idari para cezası verilir. Ayrıca, bunlar bütün sorumluluk ve giderler mal sahibine ait olmak üzere yolun yapım ve bakımı ile ilgili kuruluşça kaldırılır.
Belediye sınırları dışında karayolu kenarındaki yapı ve tesisler
Madde 22- (1) Karayollarında her iki taraftan sınır çizgisine elli metre mesafe içinde bağlantıyı sağlayacak geçiş yolları yönünden; akaryakıt, servis, dolum ve muayene istasyonları, umuma açık park yeri ve garaj, terminal, fabrika, iş hanı, çarşı, pazar yeri, eğlence yerleri, turistik yapı ve tesisler, inşaat malzemesi ocak ve harmanları, maden ve petrol tesisleri, araç bakım, onarım ve satım işyerleri ve benzeri trafik güvenliğini etkileyecek yapı ve tesisler için, o karayolunun yapım ve bakımı ile sorumlu kuruluştan izin alınması zorunludur.
(2) Verilen izinler, ilgili valiliğe bildirilir.
(3) İzinsiz yapılan bu gibi tesislerin yapımı ve işletilmesi yetkililerce durdurulacağı gibi, yönetmelikteki şartlar yerine getirilmeden işletme izni verilmez ve bağlantı yolu, her türlü gider sorumlulara ait olmak üzere yolun yapım ve bakımı ile ilgili kuruluşça ortadan kaldırılır.
(4) Konaklama yerleri ve belediye mücavir alanları hariç olmak üzere, otoyollarda ve devlet karayollarında yapılacak ve açılacak yapı ve tesislerde alkollü içki satılmasına izin verilmez.
(5) Bu maddede belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere, 2.500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Belediye sınırları içinde bulunan karayolu kenarındaki yapı ve tesisler
Madde 23- (1) Belediye sınırları içindeki karayolları kenarında yapılacak veya açılacak 22 nci madde de sayılan yapı ve tesisler için;
a) Belediyelerden izin alınması,
b) Belediyelerce bu iznin verilmesinde, trafik güvenliği bakımından bu tesisler hakkındaki Yönetmelikte belirlenen şartların yerine getirilmesini sağlamaları ve ayrıca Karayolları Genel Müdürlüğü’nün yapım ve bakımından sorumlu olduğu karayolu kenarında yapılacak ve açılacak olanların bu yollara bağlantıları için bu Genel Müdürlüğün ilgili bölge müdürlüğünden uygun görüş almaları,
Zorunludur.
(2) İzinsiz yapılan bu gibi tesislerin yapımı ve işletilmesi yetkililerce durdurulacağı gibi, yönetmelikteki şartlar yerine getirilmeden işletme izni verilmez ve bağlantı yolu, her türlü gider sorumlulara ait olmak üzere yolun yapımı ve bakımı ile ilgili kuruluşlarca ortadan kaldırılır.
(3) Bu maddede belirlenen yükümlülüklere aykırı hareket edenlere, 2.500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(4) Bu madde ve 22 nci maddede belirtilen tesislere ait şartlar; izin ve denetim esasları Ulaştırma Bakanlığınca düzenlenen yönetmelikte gösterilir.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Araçların Tescili, Hurdaya Çıkarılması, Trafikten Çekilmesi ve
Tescil Plakaları, Belediye Sınırları İçinde Taşımacılık,
Motorlu Araçlara Ait Şartlar ve Muayene
BİRİNCİ BÖLÜM
Araçların Tescili, Hurdaya Çıkarılması, Trafikten Çekilmesi ve
Tescil Plakaları
Tescil zorunluluğu
Madde 24- (1) Araçların yönetmelikte belirlenen esaslara göre tescil ettirilmesi zorunludur.
(2) Ancak;
a) Tescil edildiği ülkenin tescil belgesi ve tescil plakası bulunan ve geçici olarak Türkiye'ye girmesine izin verilmiş olan araçlar,
b) Tescil edildiği ülkenin tescil belgesi ve tescil plakası bulunan ikili ve çok taraflı anlaşmalara göre, Türkiye'de tescil zorunluluğundan muaf tutulmuş araçlar,
c) Araç imal, ithal, ihraç edenlerin veya satıcılığını yapanların, ithal, ihraç, depolama, teşhir veya satış amacıyla geçici olarak bu işlere mahsus yerlerde maliki olarak bulundurdukları motorlu araçlar,
d) Tescil zorunluluğu bulunan motorlu taşıtlarla çekilenler ile 27 nci maddenin birinci fıkrasının (c) bendine göre tescili gerekli görülenler hariç, bütün motorsuz taşıtlar,
Hakkında birinci fıkra hükümleri uygulanmaz.
(3) Bu madde hükmüne aykırı olarak karayoluna çıkartılan araçlar, tescil işlemleri yaptırılıncaya kadar trafikten men edilir ve araç sürücüsüne 500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Tescil ve tescile ilişkin geçici belge düzenleme işlemlerinde yetki ve sorumluluk
Madde 25- (1) Bu Kanunun 27 nci maddesinin birinci fıkrasının (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilenler haricinde kalan araçlardan;
a) İlk defa tescili yapılanlar ile ilgili olarak tescile ilişkin geçici belge düzenleme işlemleri, İçişleri Bakanlığı tarafından yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları, gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından,
b) Tescil edilmiş olanların her çeşit satış veya devir işlemleri ile alıcı adına tescile ilişkin geçici belge düzenleme işlemleri, Bakanlar Kurulu tarafından yetkilendirilen kamu kurum ve kuruluşları ile özel hukuk tüzel kişileri tarafından,
Yönetmelikte belirtilen esas ve usuller çerçevesinde yapılır.
(2) Tescile ilişkin geçici belge ile satış veya devir işlemi yapılması halinde, satan veya devreden adına düzenlenmiş olan araca ait tescil belgesi geçersiz olur.
(3) Bu madde hükümlerine göre yetkilendirilmiş olup da, belirlenen esas ve usuller dışında araç satışı yapanlar veya satışa aracılık edenlere, 10.000 Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu Kanunun 29 uncu maddesi hükümleri saklıdır.
(4) Tescile ilişkin geçici belge düzenlemeye yetkili olanların bu görevleri bağlamında düzenledikleri belgeler, Türk Ceza Kanunu uygulamasında resmi belge sayılır.
Re’sen tescil
Madde 26- (1) Haciz, müsadere, zapt, buluntu, trafikten men gibi nedenlerle, icra müdürlükleri, milli emlak müdürlükleri ile diğer yetkili kamu kurum ve kuruluşları tarafından yapılan araç satışlarında, bu araçları Yönetmelikte belirtilen esas ve usuller doğrultusunda alıcıları adına re’sen tescil ettirmeye Emniyet Genel Müdürlüğü yetkilidir.
(2) Noterlerce satış veya devir işlemi görmüş araçların trafikte ve vergi kaydında maliki olarak görünen eski sahipleri, noterlikçe düzenlenen satış belgesi ile tescil kuruluşuna müracaat ettiklerinde, alıcı ile birlikte müracaat veya muvafakati aranmaksızın, noter satış belgesinde görünen alıcı adına tescili yapılır ve eski sahibi adına yapılmış bulunan tescil işlemi noter satış senedi tarihi itibarıyla silinir. İşlemi sonuçlandıran tescil kuruluşu, satıcının ve alıcının motorlu taşıtlar vergisi kaydının bulunduğu vergi dairesine yazılı duyuruda bulunur ve vergi kaydı yeni alıcı adına devredilir. Noter satış senedi tarihinden sonra tahakkuk eden motorlu taşıtlar vergisi, trafik para cezaları geçiş ücreti ve idari para cezaları ile gecikme zamları ve faizleri yeni alıcıdan tahsil edilir. Bu madde hükmüne göre vergi dairesi kayıtlarında yapılacak işlemlerde tarh ve düzeltme zamanaşımı hükümleri dikkate alınmaz. Tahsil zamanaşımını kesen ve durduran sebepler geçerliliğini korur. Bu madde uyarında yapılan işlemlerden önce araca ait olup tahsil edilmiş olan motorlu taşıtlar vergisi ve diğer kamu alacakları, mükerrer ve fazla tutarlar hariç, red ve iade edilmez; bu tahsilâtlardan motorlu taşıtlar vergisi ve gecikme zamları, alıcıdan tahsili gereken motorlu taşıtlar vergisi ve gecikme zammına mahsup edilir. Bu madde uyarınca alıcı adına aracın tescil edilebilmesi için aracın tescil kaydında kısıtlayıcı herhangi bir şerhin bulunmaması şarttır. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar İçişleri ve Maliye bakanlıklarınca tespit edilir.
Tescil belgesi ve plakası vermeye yetkili kurum ve kuruluşlar
Madde 27- (1) Yönetmelikte belirtilen esaslara göre;
a) Askeri maksatlarla kullanılan Türk Silahlı Kuvvetlerine ait araçlar ile çeşitli anlaşmalara göre askeri amaçla ülkemizde bulunan kuruluşlara ait araçların tescilleri Türk Silahlı Kuvvetlerince,
b) Raylı sistemle çalışan araçların tescilleri, kullanıldığı yerlere göre ait olduğu kuruluşlarca,
c) İş makinesi türünden araçların tescilleri;
1. Kamu kurum ve kuruluşlarına ait olanlar ilgili kurum ve kuruluşlarca,
2. Gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişilerine ait olanlardan; tarım kesiminde kullanılanlar ziraat odalarınca, tarım kesiminde kullanılanların dışında kalan ve sanayi, bayındırlık ve diğer kesimlerde kullanılanların tescilleri, üyesi oldukları ticaret, sanayi veya ticaret ve sanayi odalarınca,
d) Tarım kesiminde kullanılanlar hariç, büyükşehir belediyesi bulunan illerde Ulaşım Koordinasyon Merkezinden, diğer illerde il trafik komisyonlarından karar alınmak şartı ile motorsuz taşıtlardan gerekli görülenlerin tescilleri belediye sınırları içinde belediyelerce, belediye sınırları dışında ise İl Özel İdarelerince yapılır, tescil belgesi ile plakaları verilir.
(2) Birinci fıkrada sayılanlar dışında kalan araçlardan; bu Kanunun 25 inci maddesine göre tescile ilişkin geçici belge verilenlerin tescilleri ile belge ve plakalarının verilmesi işlemleri, yönetmelikte belirtilen esaslara göre Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezince yapılır veya yaptırılır. Bu araçların plakaları, tescile ilişkin geçici belgeyi düzenleyen kişi, kurum ve kuruluşlarca yetkili plaka basım ünitelerinde bastırılarak ilgilisine teslim edilir.
Geçici trafik belgeleri ile geçici tescil plakaları
Madde 28- (1) Tescilsiz veya trafikten çekilmiş olup karayolunda geçici olarak kullanılacak araçlara, zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırılmış olmak şartıyla yönetmelikte belirtilen yetkilendirilmiş kamu kurum ve kuruluşları ile gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişilerinden geçici trafik belgesi ile geçici tescil plakası alınması zorunludur.
(2) Geçici trafik belgesi ve geçici tescil plakası almaksızın ya da almakla beraber yönetmelik hükümlerine aykırı olarak tescilsiz aracın trafiğe çıkarılması halinde 24 üncü madde hükümleri uygulanır.
Tescil, trafik ve sürücü belgeleri ile tescil plakasının basılması ve kullanıma sunulması
Madde 29- (1) 210 sayılı Değerli Kağıtlar Kanunu kapsamına giren araç tescil, trafik ve sürücü belgeleri, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Maliye Bakanlığınca bastırılır ve dağıtımı yapılır.
(2) Değerli kâğıt bedelleri; tescil belgeleri için tescile ilişkin geçici belge vermeye yetkilendirilenler, trafik belgeleri ve gerektiğinde tescil belgeleri için araç muayenesine yetkili olanlar, sürücü belgeleri için il veya ilçe milli eğitim müdürlüklerince tahsil edilerek Maliye Bakanlığına ödenir.
(3) Tescil plakaları, yönetmelikte belirtilen esas ve usullere uyulmak kaydıyla valiliklerce yetkilendirilen gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişilerince basılır.
(4) Tescil plakalarının araç sahiplerine satış fiyatı, maliyeti dikkate alınarak, İçişleri, Maliye ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından müştereken belirlenir. Araç sahiplerinden, belirlenen fiyatın üzerinde ücret, bedel, hizmet bedeli, katkı payı, kar payı, bağış, vb. adlar altında başkaca herhangi bir tahsilât yapılamaz. Bu fıkra hükmüne aykırı hareket eden yetkilendirilen gerçek kişiler ile özel hukuk tüzel kişileri bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(5) Bir araca ait veya kaydı silindiği halde iptal edilmemiş ya da tescil edilmemiş plakayı, başka bir araçta kullanan kişi, Türk Ceza Kanununun resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.
Hurdaya çıkarma ve trafikten çekme
Madde 30- (1) Hurdaya çıkarma ve trafikten çekme, yönetmelikte belirtilen esaslara göre yapılır.
(2) Hurdaya çıkartılan araç, tescil edilemez ve trafiğe çıkartılamaz; trafikten çekilen araç, gerekli şartlar sağlanmadıkça trafiğe çıkartılamaz.
(3) Bu madde hükmüne aykırı olarak araçları trafiğe çıkaran kişiye, 500 Türk Lirası idari para cezası verilir. Hurdaya çıkarılmasına rağmen trafiğe çıkarıldığı tespit edilen araçla ilgili olarak, mahalli mülki amir tarafından mülkiyetin kamuya geçirilmesine karar verilir.
Tescile ilişkin geçici belge veya tescil belgesini, trafik belgesini, zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesini ve tescil plakasını araç üzerinde bulundurma zorunluluğu
Madde 31- (1) Tescile ilişkin geçici belge veya tescil belgesini, trafik belgesini, zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesini ve tescil plakasını araç üzerinde ve uygun durumda bulundurmadan trafiğe çıkılamaz.
(2) Ancak, ilk tescili yapılan araçlardan, yönetmelikte belirtilen ilk tescille ilgili muayene süresi sonuna kadar trafik belgesi alma zorunluluğu aranmaz.
(3) Bu madde hükmüne uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(4) Ayrıca, tescile ilişkin geçici belge veya tescil belgesini, trafik belgesini ve zorunlu mali sorumluluk sigorta poliçesini araç üzerinde ve uygun durumda bulundurmayanlardan, yapılacak araştırmada kayıtlarına rastlanılmayan araçlar bu belgeler ibraz edilinceye kadar trafikten men edilir.
Araçlara ait trafik ayırım işaretleri ve diğer işaretler
Madde 32- (1) Belirli araçlarda, çalışma yerini ve şeklini, kapasite ve diğer niteliklerini belirleyen ışık, renk, ses, şekil, sembol ve yazı gibi ayırım işaretleri bulundurulması zorunludur.
(2) Araçların dışında bulundurulması zorunlu işaretlerden başka, araçlara; reklam, yazı, işaret, resim, şekil, sembol, ilan, flama, bayrak ve benzerlerinin takılması, yazılması, sesli ve ışıklı donanımların bulundurulması ve izin verilmesine dair esas ve usuller ile diğer hususlar İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.
(3) Yönetmelikte belirtilen şartlara aykırı olarak bulundurulanlarla, araçlara izin alınmadan yazılan yazılar sildirilir veya takılan donanımlar bütün giderler ve sorumluluk işletene ait olmak üzere söktürülür. Ayrıca reklam amaçlı olmayan yazılarda 60 Türk Lirası, diğer sayılan hallerde ise 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Tanınma işaretleri
Madde 33- (1) Tescile tabi araçlarda, tanınmasına yarayan şasi ve motor seri numaralarının bulunması zorunludur.
(2) Şasi ve motor seri numaraları haricinde aranacak diğer tanınma işaretleri ile uygulamaya dair esaslar Yönetmelikte belirlenir.
Devlet malı araçların ayırım işaretleri ve tescil plakaları
Madde 34- (1) Devlet malı araçların tescil plakalarının rengi ayrı olur.
(2) Emniyet araçlarının renklerine göre boyama şekli, ayırım işaretleri, diğer resmi ve özel kuruluşlarla gerçek ve tüzelkişilere ait araçlarda kullanılamaz.
(3) Bu maddenin ikinci fıkrasına aykırı olarak boyanan veya ayırım işareti kullanan araçlar aykırılık giderilinceye kadar trafikten men edilir.
(4) Bu madde hükmüne uymayanlara, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Belediye Sınırları İçinde Taşımacılık
Belediye sınırları içinde ticari amaçla yolcu taşımacılık hizmeti vermek üzere araç işletmek
Madde 35- (1) Şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olup, ilgili meslek odasına üye olan, başka bir geçim kaynağı bulunmayan, ilgili belediye sınırları içinde en az beş yıldan beri kesintisiz olarak ikamet etmekte olan kişiye, Büyükşehir ve Belediye Kanunları uyarınca;
a) Taksi hizmeti vermek,
b) Minibüs veya otobüsle yolcu taşımak,
Üzere ilgili belediye tarafından, taşıma arz ve talebi dikkate alınarak yetki belgesi verilebilir. Bu yetki belgesine sahip olan kişi, mülkiyeti kendisine ait olan ya da bu amaçla kullanmak üzere mülkiyeti muhafaza kaydıyla da olsa satın aldığı veya finansal kiralama yöntemiyle kiraladığı aracı yönetmelikte belirtilen şartlara uygun hale getirdikten sonra yetki belgesinde belirtilen koşullara uygun olarak ticari amaçla çalıştırabilir. Yetki belgesine sahip olan kişinin bu mesleği icra edememesi veya etmek istememesi halinde, yetki belgesi alt soyundan bu maddede aranan şartları taşıyan bir kişiye devredilebilir. Yetki belgesine sahip olan kişinin ölümü halinde yetki belgesi, bu maddede aranan şartları taşıyan mirasçılardan biri adına yeniden düzenlenir.
(2) Yetki belgesine sahip olan kişi, bu amaçla çalıştırdığı araçta 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre şoför istihdam edebilir.
(3) Bu madde hükümlerine göre yetki belgesi, beş yıl süreyle verilebilir. Yetki belgesinin ilişkin olduğu taşıma yönteminden ilgili belediyece vazgeçilmemiş olması halinde yetki belgesi beşer yıllık aralarla yenilenir.
(4) Bu madde hükümlerine göre yetki belgesinin verilmesine ve kullanılmasına ilişkin esas ve usuller İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak Yönetmelikle belirlenir.
(5) Belediye sınırları içinde taksi hizmeti vermek ya da minibüs veya otobüsle yolcu taşımak amacıyla yetkilendirilmiş olan kişilere, yetkilendirilmiş oldukları alan dışında yolcu taşımaları halinde, 500 Türk Lirası idari para cezası verilir. Ancak, taksi hizmeti veren araçların yetkilendirilmiş olduğu bölgeden aldığı yolcuyu bu bölge dışında başka bir yere taşıması halinde bu fıkra hükmü uygulanmaz.
(6) Belediye sınırları içinde taksi hizmeti vermek ya da minibüs veya otobüsle yolcu taşımak amacıyla yetkilendirilmemiş olmasına rağmen, araçlarında yetkilendirilmiş gibi değişiklikler yaparak yolcu taşıyan kişiye, 1.000 Türk Lirası, ayrıca taşıdığı yolcu başına da 500 Türk Lirası idari para cezası verilir. Ayrıca, araç gerekli değişiklikler yapılıncaya kadar trafikten men edilir.
(7) Belediye sınırları içinde taksi hizmeti vermek ya da minibüs veya otobüsle yolcu taşımak amacıyla yetkilendirilmemiş olmasına rağmen yolcu taşıyan kişiye, taşıdığı yolcu başına 500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(8) Yük taşımaya mahsus araçla yolcu taşıyan kişiye, taşıdığı yolcu başına 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Motorlu Araçlara Ait Şartlar
Araçların karayoluna uygunluğu ve teknik esaslar
Madde 36- (1) Araçların yapım ve kullanma bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyması zorunludur. Yapım safhasında, araçların Tip Onayı Yönetmeliği ile buna bağlı diğer yönetmeliklerin çıkarılmasına Sanayi ve Ticaret Bakanlığı yetkilidir. Tip Onayı Yönetmeliği ve buna bağlı diğer yönetmelikler Ulaştırma Bakanlığının görüşü alınarak Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca düzenlenir.
Araçların teknik şartlara uygunluğu
Madde 37- (1) Araçların, esasları yönetmelikte belirtilen şekilde ve tarzda teknik şartlara uygun durumda bulundurulması zorunludur.
(2) Servis freni, lastikleri, dış ışık donanımı noksan, bozuk veya teknik şartlara aykırı olan araçları kullanan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir. Ayrıca, yönetmelikte belirtilmeyen ışık ve sair donanımlar söktürülür.
(3) Güvenli sürüşü engelleyecek veya trafik güvenliği için açıkça tehlike yaratabilecek şekilde değişiklik veya ilaveler yapılan veya çevredekileri rahatsız edecek derecede duman veya gürültü çıkaran araçları kullanan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(4) Bu maddede belirtilen eksiklik ve bozuklukları bulunan araçlardan, trafik güvenliğini tehlikeye düşürmeyecek durumda olanlara gerekli şartlara uygun duruma getirilmesi amacıyla yönetmelikte belirtilen süre kadar izin verilir, trafik güvenliğini açıkça tehlikeye düşürecek nitelikte olanlar ile verilen süre içinde gerekli şartlara uygun duruma getirilmediği tespit edilen araçlar, uygun duruma getirilinceye kadar trafikten men edilir.
(5) 4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanunu kapsamına giren taşımalarda kullanılan yerli ve yabancı plakalı taşıtların yol kenarında yapılacak teknik denetimlerine ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü alınarak Ulaştırma Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Araçlarda bulundurulması zorunlu işaret ve gereçler
Madde 38- (1) Araçlarda özelliklerine ve cinslerine göre, yönetmelikte nitelik ve nicelikleri belirtilen işaret ve gereçlerin kullanılabilir durumda bulundurulması zorunludur.
(2) Birinci fıkrada belirtilen işaret ve gereçlerin yanı sıra;
a) Kamyon, çekici ve otobüslerde, takoğrafın,
b) Taksi hizmeti veren otomobillerde, taksimetre ile altyapısı olan yerlerde dijital harita üzerinde aracın bulunduğu yeri ve gideceği yönü gösteren cihazın,
c) Özellikleri, model yılları ve cinsleri yönetmelikte belirtilen araçlarda, hız sınırlayıcı cihazın,
Kullanılabilir durumda bulundurulması zorunludur.
(3) Teknolojik gelişmeler göz önünde bulundurulmak suretiyle, belirli takoğraf türlerinin kullanılmasına, trafik güvenliği ve denetime elverişlilik bakımından sakıncalı olması nedeniyle, Yönetmelikte sınırlama getirilebilir.
(4) Resmi taşıt olarak tescil edilmiş araçlarda takoğraf bulundurma ve kullanma zorunluluğu aranmaz. Büyükşehirlerde Ulaşım Koordinasyon Merkezlerince, diğer şehirlerde il trafik komisyonlarınca takoğraf bulundurulması ve kullanılması gerekli görülen araçlar hariç olmak üzere, belediye ve mücavir alan sınırları içinde yolcu ve yük nakliyatı yapan araçlarda takoğraf bulundurma ve kullanma zorunluluğu aranmaz.
(5) Birinci fıkradaki yükümlülüğe aykırı olarak aracı trafiğe çıkaran sürücüye, 125; ikinci fıkradaki yükümlülüğe aykırı olarak aracı trafiğe çıkaran sürücüye ise 500 Türk Lirası idari para cezası verilir. Sürücü araç sahibi değilse, ayrıca araç sahibine de tescil plakası üzerinden aynı miktarda idari para cezası verilir.
(6) Takoğraf kayıtları ve bu kayıtların saklanmasına ilişkin olarak yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara uymayanlara, 500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(7) Takoğraf kayıtlarının gerçeğe aykırı olarak tutulmasına sebebiyet veren ya da bozuk olan takoğraf, taksimetre veya hız sınırlayıcı cihazı bilerek kullanan kişi, üç aydan bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
Araçlar üzerindeki değişiklikleri bildirme
Madde 39- (1) Araçlar üzerinde yönetmelikte belirtilen şekillerde yapılacak her türlü değişikliğin işleten tarafından otuz gün içinde tescil yapan kuruluşa bildirilmesi zorunludur.
(2) Bu madde hükmüne uymayanlara, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(3) Üzerinde teknik değişiklik yapılan araçlar, değişikliğin şartlara uygun olarak yapıldığı belgelenip tescil edilinceye ve trafik belgesine yazdırılıncaya kadar trafikten men edilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Araçların Muayenesi, Muayeneye Yetkili Kuruluşlar ve
Trafik Belgesinin Verilmesi
Araçların muayenesi
Madde 40- (1) Trafiğe çıkarılacak motorlu araçların teknik şartlara uyup uymadığı, Ulaştırma Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikte belirtilen süreler içinde muayene edilerek tespit edilir.
(2) Zorunlu mali sorumluluk sigortası bulunmayan araçların muayenesi yapılmaz.
(3) Karayollarında kullanılmakta olan araçların, teknik şartlara uyup uymadığı trafik kolluğunca kontrol edilerek, trafiğe elverişli olmadığına dair emarelerin varlığı halinde Yönetmelikte belirlenen sürelerin dolup dolmadığına bakılmaksızın muayenelerinin yaptırılması istenebilir.
(4) Yönetmelikte belirlenen sürelerde muayenesi yapılmamış bir araçla trafiğe çıkan sürücüye, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(5) Bu araçlara muayenesinin yaptırılması için süre ve şartları yönetmelikte belirtilen şekilde izin verilir. Bu izne rağmen belirlenen süre zarfında muayenesi yapılmadan trafiğe çıkarılması halinde, 125 Türk Lirası idari para cezasının yanı sıra araç trafikten men edilir.
(6) Yapılan muayene sonucunda, aracın trafiğe elverişliliğine ilişkin olarak düzenlenen belge, Türk Ceza Kanunu uygulaması bakımından resmi belge sayılır.
(7) Muayene istasyonu açma yetkisi verilen gerçek ve tüzel kişiler; teknik muayenesini yaptıkları araçlara ait bilgileri elektronik ortamda Emniyet Genel Müdürlüğüne bildirirler.
Muayeneye yetkili kuruluşlar
Madde 41- (1) Araçların muayeneleri, Ulaştırma Bakanlığına ait muayene istasyonlarında veya bu Bakanlık tarafından işletme yetki belgesi ile yetki verilmesi halinde ise yetki verilen gerçek veya tüzel kişilere ait muayene istasyonlarında yapılır. Yetki verilen gerçek veya tüzel kişiler, bu yetkilerini Ulaştırma Bakanlığının onayı ile alt işleticilere aynı standartları sağlamak koşulu ile devredebilirler. Bu devir, yetki verilen gerçek ve tüzel kişilerin sorumluluklarını ortadan kaldırmaz. Bu istasyonların yönetmelikler doğrultusunda aranan nitelik ve şartlara uygunluğunun saptanması sonucunda işletme belgesi Ulaştırma Bakanlığı tarafından verilir.
(2) Muayene istasyonlarınca; otobüs, kamyon, çekici ve tanker için 100 Türk Lirası, otomobil, minibüs, kamyonet, özel amaçlı taşıt, arazi taşıtı, römork ve yarı römork için 75 Türk Lirası, traktör (römorklu-römorksuz) motosiklet, motorlu bisiklet için 40 Türk Lirası muayene ücreti (katma değer vergisi hariç) alınır. Bu maddede sayılanların dışındaki araçların hangi gruba gireceği Ulaştırma Bakanlığınca belirlenir. Bu ücretler ile bu maddede yer alan para cezaları, her takvim yılı başından geçerli olmak üzere, her yıl sonunda o yıl için Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tespit ve ilân olunan yeniden değerleme oranında artırılarak belirlenir. Bu suretle hesaplanan ücret tutarlarında 1.000.000 liranın altındaki tutarlar dikkate alınmaz. Muayene süresi geçirilen her ay için muayene ücreti, yetki verilen gerçek veya tüzelkişi ya da alt işleticiler tarafından, % 5 fazlası ile tahsil edilir. Ay kesirleri tam ay olarak hesap edilir. Bakanlar Kurulu, uygulanmakta olan muayene ücretlerini her beş yılda bir % 20'ye kadar artırmaya veya eksiltmeye yetkilidir.
(3) Yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerce bir ay içinde muayene ücreti olarak doğrudan elde edilen hasılat ile yetki devrettikleri alt işleticilerce muayene ücreti olarak elde edilen hasılat tutarı toplamının (katma değer vergisi hariç) ilk üç yıl % 30'u, sonraki yedi yıl % 40'ı, daha sonraki on yıl % 50'si ile % 5 oranında fazla tahsil edilen tutarın tamamı Hazine payı olarak, izleyen ayın yedinci günü akşamına kadar, yetki verilen gerçek veya tüzel kişi tarafından, yıllık gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine şekli ve içeriği Maliye Bakanlığınca belirlenen bir bildirim ile birlikte ödenir.
(4) Bu madde gereğince ödenmesi gereken Hazine payını süresinde ödemeyen ya da eksik ödeyen yetki verilen gerçek veya tüzel kişilerden, söz konusu tutarlar 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ilgili vergi dairesince tahsil edilir. Muayene edilen araç sayısı ve muayene ücretinin eksik bildirilmesi veya hiç bildirilmemesi nedeniyle süresinde ödenmeyen Hazine payı, ödenmesi gerektiği tarihten itibaren aynı Kanunun 51 inci maddesine göre uygulanacak gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir. Ayrıca, eksik bildirilen veya hiç bildirilmeyen muayene ücretine ilişkin Hazine payının üç katı tutarında idarî para cezası uygulanır. Söz konusu ceza tutarı ilgilisine yapılacak tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Para cezasına dava açılması tahsilatı durdurmaz.
(5) Askeri ve emniyet araçları ile raylı sistemle çalışan veya iş makinesi türünden araçların muayeneleri yönetmelikte belirlenen esaslara göre tescilini yapan kuruluşlarca yapılır.
(6) Muayene istasyonlarında bulunacak makine, araç, gereç ile personelin nitelikleri, işletme, çalışma ve denetleme usulleri ve işletme belgesi ile diğer şartlar ve esaslar Ulaştırma Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte gösterilir.
(7) Yönetmelikte belirtilen işletme şartlarına uyulmaması halinde, muayene istasyonunun işleticisine ve sair yetkililerine, 4.000 Türk Lirası idari para cezası verilir ve muayene istasyonu, muayene yapmaya elverişsiz olacak şekilde eksikliklerinin bulunması halinde, bunlar giderilinceye kadar faaliyetten men edilir. Muayene istasyonunun alt işletici tarafından işletilmesi halinde, bu fıkra hükmüne göre idari para cezası, Ulaştırma Bakanlığı tarafından yetkilendirilen gerçek veya tüzel kişi hakkında da uygulanır.
(8) Muayene istasyonunun faaliyetten men edilmesi halinde, o yerdeki muayene işlemlerinin Ulaştırma Bakanlığı tarafından geçici olarak başka gerçek veya tüzel kişilere yaptırılması hususunda gerekli tedbirler alınır.
(9) Özelleştirme İdaresi Başkanlığı tarafından yürütülmekte olan Araç Muayene İstasyonları/ Hizmetinin özelleştirilmesinde değer tespit işlemleri indirgenmiş nakit akımları (net bugünkü değer) yöntemine göre yürütülür.
(10) Muayene işlemlerini gerektiği şekilde yapmadığı halde, yapılmış gibi belge düzenleyen kişi, Türk Ceza Kanununun resmi belgede sahtecilik suçuna ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.
Trafik belgesi verilmesi
Madde 42- (1) Trafik belgesi, bu Kanunun 41 inci maddesinde belirtilen yetkililerce, araca ait tescil belgesi ve mali sorumluluk sigortası belgesinin ibrazı ile tanzim edilir.
(2) Trafik belgesinin verilmesi ile ilgili usul ve esaslar yönetmelikte düzenlenir.
BEŞİNCİ KISIM
Sürücü Belgeleri, Sürücü Adaylarının Eğitimi,
Okul, Radyo ve Televizyonlarda Trafik Eğitimi,
Karayolunu Kullananların Eğitimi ve
Çocuk Trafik Eğitim Parkları
BİRİNCİ BÖLÜM
Sürücü Belgeleri
Sürücü belgesi alma zorunluluğu
Madde 43- (1) Araçlar, bu Kanunda sınıfları belirtilen sürücü belgelerine sahip sürücüler ile çok taraflı anlaşmalara göre sürücü belgesi bulunan veya geçerli milletlerarası sürücü belgesi olan kişilerce sürülebilir.
(2) Geçerli sürücü belgesi olmaksızın ya da tedbir olarak sürücü belgesi geri alınmış veya iptal edilmiş olmasına rağmen araç kullanarak trafiğe çıkan kişi, bir yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
(3) Sürücü belgesi olmayan kişiye araç kullandırtan kişi de suça iştirak hükümlerine göre cezalandırılır.
Sürücü belgesi alması zorunlu olmayanlarda aranacak şartlar
Madde 44- (1) Sürücü belgesi almaları zorunlu olmamakla beraber, bisiklet kullananların 11, motorsuz taşıtları kullananlar ile hayvan sürücülerinin 13 yaşını bitirmiş olmaları, bedensel ve ruhsal bakımdan sağlıklı bulunmaları zorunludur.
(2) Birinci fıkra hükmüne aykırı olarak çocuklara araç kullandıran veya hayvanları tevdi eden kişilere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Sürücü belgesi sınıfları
Madde 45- (1) Sürücü belgesi sınıfları ile belge sahiplerine sürme yetkisi verilen motorlu araçların özellikleri aşağıda gösterilmiştir.
a) Ana Sınıflar:
2. B Sınıfı Sürücü Belgesi; izin verilen azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramı geçmeyen ve sürücü koltuğuna ilaveten azami sekiz koltuğu bulunan motorlu araçları kullanacaklara verilir. Bu araçlara azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçmeyen römork da takılabilir.
B sınıfındaki çekici araçla birleşik aracın izin verilen azami ağırlığı, 3.500 kilogramı geçemez ve römorkun izin verilen azami ağırlığı çekici aracın yüksüz ağırlığını geçemez.
3. B+E Sınıfı Sürücü Belgesi; B sınıfındaki çekici araçlara takılan ve römork azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen birleşik araçları kullanacaklara verilir.
5. C+E Sınıfı Sürücü Belgesi; C sınıfındaki çekici araçlara takılan ve römork azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen birleşik araçları kullanacaklara verilir.
6. D Sınıfı Sürücü Belgesi; yolcu taşımacılığında kullanılan ve sürücü koltuğuna ilaveten 8’den fazla koltuğa sahip motorlu araçları kullanacaklara verilir. Bu araçlara azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçmeyen römork da takılabilir.
7. D+E Sınıfı Sürücü Belgesi; D sınıfındaki çekici araçlara takılan ve römork azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen birleşik araçları kullanacaklara verilir.
b) Alt Sınıflar:
1. A1 Sınıfı Sürücü Belgesi; silindir hacmi 125 santimetreküpü ve gücü 11 kilovatı geçmeyen motosiklet cinsi araçları kullanacaklara verilir.
2. B1 Sınıfı Sürücü Belgesi; B sınıfındaki üç tekerlekli veya dört tekerlekli araçlardan, silindir hacmi 50 santimetreküpün üzerinde veya buna eşit kapasitedeki içten yanmalı bir motorla çalışan, azami hızı saatte 45 kilometrenin üzerinde bulunan motorlu araçları kullanacaklara verilir. Bu araçların boş ağırlıkları 550 kilogramın üzerinde olamaz. Elektrik ile çalışan araçların boş ağırlıklarının hesaplanmasında batarya ağırlıkları dikkate alınmaz.
3. C1 Sınıfı Sürücü Belgesi; C sınıfındaki araçlardan, izin verilen azami yüklü ağırlığı 3.500 kilogramın üzerinde ve 7.500 kilogramın altında olan motorlu araçları kullanacaklara verilir. Bu sınıftaki araçlara azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçmeyen römork da takılabilir.
4. C1+E Sınıfı Sürücü Belgesi; C1 sınıfındaki çekici araçlara takılı, römorkunun izin verilen azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen ve araç birleşenlerinin toplam ağırlığı 12.000 kilogramı geçmeyen birleşik araçları kullanacaklara verilir. Burada römork azami ağırlığı çekici aracın boş ağırlığından fazla olamaz ve aracın römorku yolcu taşıma amaçlı kullanılamaz.
5. D1 Sınıfı Sürücü Belgesi; yolcu taşımacılığında kullanılan, sürücü koltuğu dışında 8’den fazla koltuğu olan ancak sürücü koltuğu dışında koltuk sayısı 16’yı geçmeyen motorlu araçları kullanacaklara verilir. Bu sınıftaki araçlara 750 kilogramı geçmeyen römork da takılabilir.
6. D1+E Sınıfı Sürücü Belgesi; çekicisi D1 alt sınıfındaki motorlu araca takılı, römorkunun izin verilen azami yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen ve araç birleşenlerinin toplam ağırlığı 12.000 kilogramı geçmeyen birleşik araçları kullanacaklara verilir. Burada römork azami ağırlığı çekici aracın boş ağırlığından fazla olamaz ve aracın römorku yolcu taşıma amaçlı kullanılamaz.
c) Özel Sınıflar:
3. h Sınıfı Sürücü Belgesi; özel tertibatlı olarak imal, tadil veya teçhiz edilmiş motosiklet veya otomobil türünden araçları kullanacak hasta veya sakatlara verilir.
4. k Sınıfı Sürücü Aday Belgesi; yönetmelikte belirtilen şartlar ve esaslara göre araç sürmeyi öğrenen sürücü adaylarına verilen belge olup, bir yıl süre ile geçerlidir.
(2) Milletlerarası Sürücü Belgesi ise iki veya çok taraflı anlaşmalar uyarınca sınıflarına göre araç kullananlara belli süre ile verilen belgedir.
(3) Sürücü belgelerinin şekil, içerik ve verilmesine ilişkin diğer hususlar Yönetmelikte gösterilir.
Sürücü belgelerine ait esaslar
Madde 46- (1) Sürücü belgelerine ait esaslar şunlardır;
a) Araçları kullanma yetkisi;
1. A1, B1, f, g ve h Sınıfı Sürücü Belgeleri ile yalnız kendi sınıflarındaki araçlar sürülür,
3. B Sınıfı Sürücü Belgesi ile B1 ve f,
4. B+E Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, B1 ve f,
6. C+E Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, B+E, B1, C, C1, C1+E, f ve D sınıfı sürücü belgesine sahip olduğu takdirde D+E, D1 ve D1+E,
7. C1 Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, B1 ve f,
8. C1+E Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, B +E, B1, C1 ve f,
9. D Sınıf Sürücü Belgesi ile B, B1, D1 ve f ,
10. D +E Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, B+E, B1, D, D1, D1+E ve f,
11. D1 Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, B1 ve f,
12. D1+E Sınıfı Sürücü Belgesi ile B, B+E, B1, D1 ve f
Sınıfı sürücü belgeleri ile kullanılan araçlar da sürülebilir.
b) Kanunun 45 inci maddesinde yer alan ana ve alt sınıf sürücü belgeleri ile A1 sınıfından ve azami hızı saatte 45 kilometreyi geçmeyen, içten yanmalı motorlularda silindir kapasitesi 50 santimetreküpün elektrikli motorlularda ise azami güç çıkışı 4 kilovatın üzerinde olmayan iki tekerlekli araçlar da sürülebilir.
c) Sağlık sorunlarına rağmen sürücü belgesi almaya hak kazanan sürücülerin, sürücü belgelerine hastalığına ilişkin bilgi yazılabilir, ayırıcı işaret konulabilir. Bu sürücülerin hangi şartlarda ve hangi tip sürücü belgesi alabilecekleri ve hangi şartlarda araç kullanabileceklerine dair esas ve usuller İçişleri ve Sağlık Bakanlıklarınca belirlenerek yönetmelikte gösterilir.
d) Sürücü belgesi sahiplerinin, sürücü belgesinin sınıfına göre sürmeye yetkili oldukları araçların dışındaki araçları sürmeleri yasaktır.
e) B, C, C1, D ve D1 Sınıfı Sürücü Belgesi sahipleri, araçlarına en çok yüklü ağırlığı 750 kilograma kadar olan (750 kilogram dahil) hafif römork takarak da kullanabilirler. Bu sürücülerin, yüklü ağırlığı 750 kilogramı geçen römorklu taşıtları sürebilmeleri için ayrı bir uygulamalı sınava girerek B+E, C+E, C1+E, D+E ve D1+E Sınıfı Sürücü Belgesi almaları zorunludur.
Bu hükme aykırı hareket eden sürücüye, 250 Türk Lirası idari para cezası verilir.
f) İlk defa sürücü belgesi alanlar ile herhangi bir sebeple sürücü belgesi iptal edilmiş olup da yeniden sürücü belgesi alanların, sürücü belgesinin düzenlendiği tarihten itibaren iki yıl içinde her ne derecede olursa olsun alkollü veya uyuşturucu maddelerin etkisi altında araç kullanmaları veya 100 ceza puanını doldurmaları halinde, sürücü belgeleri geri alınarak iptal edilir. Bu kişilerin tekrar sürücü belgesine sahip olabilmeleri için yeniden sürücü sınavlarına katılarak başarılı olması gerekir.
Sürücü belgesini bulundurma zorunluluğu
Madde 47- (1) Sürücü belgesi sahipleri, araç kullanırken sürücü belgelerini yanlarında bulundurmak ve yetkililerin talebi halinde göstermek zorundadırlar. Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Sağlık kontrolü yükümlülüğü ve sağlık şartlarında sonradan meydana gelen değişikliklere ilişkin esaslar
Madde 48- (1) Sürücüler, belirli aralıklarda sağlık kontrolüne tabi tutularak sağlık bakımından sürücülük şartlarını taşıyıp taşımadıkları tespit edilir. Sağlık kontrollerinin yapılacağı zaman aralıkları ile sağlık kontrolünün sonuçlarına ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle belirlenir.
(2) Yönetmelikte belirlenen sürelerde sağlık kontrolü yaptırmadığı halde araç kullanan kişiye, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sağlık raporu alınıncaya kadar sürücü belgesi geri alınır.
(3) Sağlık durumlarında sürücülüğe engel bedensel bir değişikliğin görülmesi ve tespiti halinde sürücü belgesi geçici olarak ve tedbiren geri alınarak sağlık kuruluşlarında muayenesi istenir. Yönetmelikte belirtilen sağlık şartlarını kaybettiği sağlık raporu ile belgelendirilenlerin sürücü belgeleri geri alınır. Bunlardan kaybettiği sağlık şartlarını yeniden kazandıklarını veya sürücülüğe engel hali olmadığını sağlık raporu ile belgelendirenlere sürücü belgeleri iade edilir.
Yabancı ülkelerden alınmış olan sürücü belgeleri
Madde 49- (1) Türk vatandaşları ve yabancılar, yabancı ülkelerden aldıkları sürücü belgeleriyle Türkiye’de bu belgelerin sınıflarına uygun araçları kullanabilirler.
(2) Yabancı ülkeden alınmış sürücü belgesi sahibi olan kişiye, talepte bulunması halinde, sınav şartı aranmaksızın, karşılığı olan sürücü belgesi verilir.
(3) Türk vatandaşlarının ve yabancıların; dış ülkelerden aldıkları sürücü belgelerinin değiştirilmesine ilişkin süreler ile diğer usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
(4) Yabancı ülkeden alınmış sürücü belgesi sahibi olmakla beraber yönetmelikte belirlenen süreler zarfında karşılığı olan sürücü belgesi temin etmeksizin araç kullananlara, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
İKİNCİ BÖLÜM
Sürücü Adaylarında Aranacak Şartlar,
Sürücü Adaylarının Eğitimi ve Sınavları
Sürücü adaylarında aranacak şartlar
Madde 50- (1) Sürücü belgesi alacaklarda aşağıdaki şartlar aranır:
a) A1 ve B1 sınıfı sürücü belgesi alacakların 16 yaşını, A, B, f, g, h sınıfı sürücü belgesi alacakların 18 yaşını, C, C1, D ve D1 sınıfı sürücü belgesi alacakların 21 yaşını bitirmiş olmaları,
b) Öğrenim durumu bakımından zorunlu temel eğitimi bitirmiş bulunmaları,
c) Sağlık bakımından İçişleri ve Sağlık Bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikte belirtilen şartları taşımaları,
d) Sürücü sınavları başarı belgesi almış olmak,
e) Hükümlülük bakımından;
1. Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırım olarak kişi hakkında sürücü belgesinin geri alınmasına hükmedilmişse belirlenen sürenin dolmuş olması,
2. Türk Ceza Kanununun 53 üncü maddesi uyarınca kişi hakkında sürücü belgesinin geri alınmasına hükmedilmişse belirlenen sürenin dolmuş olması,
3. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imali, ticareti, kullanılması, kullanılmasının kolaylaştırılması, kullanmak için satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması suçlarından mahkûmiyetin bulunmaması,
f) Önceden verilmiş aynı sınıf bir başka sürücü belgesinin bulunmaması veya daha önce verilmiş ve fakat geri alınmış olan sürücü belgesinin bu Kanunda öngörülen şartlar yerine getirildiği için sahibine iade edilmiş olması,
g) Deneyim bakımından;
2. B+E sınıfı sürücü belgesi alacakların B sınıfı sürücü belgesine,
3. C+E sınıfı sürücü belgesi alacakların C sınıfı sürücü belgesine,
4. C1+E sınıfı sürücü belgesi alacakların C1 sınıfı sürücü belgesine,
5. D+E sınıfı sürücü belgesi alacakların D sınıfı sürücü belgesine,
6. D1+E sınıfı sürücü belgesi alacakların D1 sınıfı sürücü belgesine sahip olması,
Zorunludur.
(2) A sınıfı için motor gücü 25 kilovatı geçen ve güç ağırlık oranı 0.16 kilovat/kilogramı aşan motosikletleri kullanacakların ayrıca A sınıfından daha küçük özelliklere sahip motosikletleri sürmeye yetki veren iki yıllık sürücü belgesine sahip olmaları zorunludur. 21 yaşını dolduran adaylarda bu şart aranmaz.
(3) Üniversitelerin sürücü eğitimi veren yüksekokulları, Polis Akademisi, polis meslek yüksek okulları ve polis meslek eğitim merkezleri ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin askeri ihtisas görevleri için subay ve astsubay sınıf okullarında (astsubay meslek yüksekokulu/astsubay temel kursu dahil) ve uzman jandarma okullarında açılan sürücü eğitimi kurslarından mezun olanlar bakımından, C, C1, D ve D1 sınıfı sürücü belgesi için 21 yaşını bitirmiş olma şartı aranmaz.
(4) Uyuşturucu veya uyarıcı madde kullanılması ya da kullanmak için satın alınması, kabul edilmesi veya bulundurulması suçundan dolayı mahkum olan kişide uyuşturucu madde kullanmak dolayısıyla gördüğü tedavinin araç kullanması açısından algılama ve irade yeteneğini etkilemeyecek bir iyileşme gerçekleştiğinin sağlık kurulu raporuyla belirlenmesi halinde, kendisine sürücü belgesi verilebilir.
(5) Üniversitelerin sürücü eğitimi veren yüksekokulları, Polis Akademisi, polis meslek yüksek okulları ve polis meslek eğitim merkezleri ile Türk Silahlı Kuvvetlerinin askeri ihtisas görevleri için subay ve astsubay sınıf okullarında ve uzman jandarma okullarında açılan sürücü eğitimi kurslarından mezun olanlarda, C ve D sınıfı sürücü belgesi için deneyim şartı aranmaz.
(6) Bu maddede aranan şartlardan herhangi birinin mevcut olmamasına rağmen, hileli yollarla temin edilmiş olduğunun anlaşılması halinde sürücü belgesi iptal edilir.
(7) Birinci fıkranın (e) bendinde belirtilen suçlardan mahkûmiyet halinde, kurulan hükümde ayrıca mevcut olan sürücü belgesinin süresiz olarak geri alınmasına karar verildiği belirtilir.
(8) Birinci fıkranın (e) bendinde belirtilen suçlardan dolayı mahkûmiyet halinde, kişiye geri alınan sürücü belgesinin iadesi veya yeni sürücü belgesi verilebilmesi için, yasaklanmış hakların geri verilmiş olması gerekir.
Sürücü kursları
Madde 51- (1) Trafik ile ilgili öğretim ve eğitim yaptırmak üzere Türkiye Cumhuriyeti uyruklu gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya özel hukuk hükümlerine göre yönetilen tüzel kişilere Millî Eğitim Bakanlığınca, 14/2/2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa göre sürücü kursu açma izni verilebilir.
(2) Sürücü kurslarında uygulanacak eğitim ve öğretim programları ve uygulamalarına ilişkin usul ve esaslar İçişleri Bakanlığının uygun görüşü üzerine Milli Eğitim Bakanlığınca çıkartılan yönetmelikle belirlenir.
(3) Sürücü kursları, mülki idare amirlerince görevlendirilen yetkililer veya Milli Eğitim Bakanlığı yetkilileri tarafından denetlenir. Yapılan denetlemelerde bu madde hükümlerine ve yönetmelikteki şartlara uymadıkları tespit edilen kurs ve ilgilileri hakkında Özel Öğretim Kurumları Kanunu hükümleri uyarınca gerekli işlemler yapılır.
Sürücü adaylarının sınavları ile sürücü belgelerinin verilmesi esasları
Madde 52- (1) Sürücü adaylarının sınavları, fakülte ve yüksekokulların trafik ile ilgili bölümlerinden mezun olanlar ile trafik hizmetlerinde fiilen 3 yıl çalışmış veya çalışmakta olan yüksek okul mezunları öncelikli olmak üzere yüksekokul mezunu asgari "B" sınıfı sürücü belgesi bulunan ve Milli Eğitim Bakanlığınca sınav sorumlusu olabileceğine dair belge verilen sınav sorumluları tarafından yapılır.
(2) Sınavlar sonucunda başarı gösteren sürücü adaylarına Milli Eğitim Bakanlığı tarafından başarı belgesi verilir. Ancak sürücü sınavları başarı belgesi, sürücü belgesi alınmadan kişiye araç kullanma yetkisi vermez.
(3) Sınavların şekli ve içeriği ile sınav sorumlularının seçimi, eğitimi, görevlendirilmesi ve buna dair diğer usul ve esaslar İçişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak Yönetmelikle belirlenir.
(4) Emniyet teşkilatının motorlu araç sürücüsü ihtiyacını karşılamak üzere belirli eğitim programları çerçevesinde yönetmelikte belirtilen esas ve şartlara uygun olarak, illerde emniyet müdürünün teklifi valinin onayı, merkez birimleri için ilgili daire başkanlığının teklifi Emniyet Genel Müdür Yardımcısının onayı ile emniyet teşkilatı mensuplarına sürücü belgesi verilir. Bu sınavlar Emniyet Genel Müdürlüğü’nün merkez ve taşra birimlerinde görevlendirilecek sınav sorumluları tarafından yapılır.
(5) Er ve erbaş askeri araç sürücülerinin özel sınavları ve belge verme işlemlerinin usulü ve bu belgelerle hangi cins taşıtların nerelerde kullanılacağı Milli Savunma Bakanlığı’nca çıkarılacak yönetmelikte gösterilir. Bu belgeler sadece askeri araçlar için askerlik süresince geçerlidir.
(6) İş makinesi sürücülerinin eğitimleri ve eğitimde başarılı olanların sınav başarı belgesi Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumlarca verilir. Bu kurumların işleyişine ilişkin usul ve esaslar ile uygulanacak öğretim programları Milli Eğitim Bakanlığınca belirlenir.
(7) Sürücü belgesi almak isteyenlerin müracaatları ile belgelerin verilmesine dair usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Okul, Radyo ve Televizyonlarda Trafik Eğitimi,
Karayolunu Kullananların Eğitimi ve
Çocuk Trafik Eğitim Parkları
Okul, radyo ve televizyonlarda trafik eğitimi
Madde 53- (1) Milli Eğitim Bakanlığınca, okul öncesi eğitim, ilköğretim ve ortaöğretim okullarında ders programlarına eğitim amacı ile zorunlu uygulamalı trafik dersi ve ilk yardım dersi konulur. Bu dersler için yeterli niteliklere sahip öğretmen bulunmaması halinde valilik ve kaymakamlıkça en az 2 yıllık yüksek öğrenim görmüş ve bu konuda eğitim almış kamu görevlileri görevlendirilebilir.
(2) Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde yayın yapan ulusal, bölgesel, yerel radyo ve televizyonlar, 20/4/1994 tarihli ve 3984 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun gereğince yapacakları haftalık eğitim programlarının en az 30 dakikasını trafik eğitimi ile ilgili programlara ayırmak zorundadırlar. Eğitim programları, günün 18.00–22.00 saatleri arasında yayınlanır. Bu fıkra hükümlerine uymayan ulusal, bölgesel, yerel radyo ve televizyonlar hakkında, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun hükümleri uygulanır.
(3) Türk Silahlı Kuvvetleri bünyesindeki birlik ve er eğitimi merkezlerine eğitim amacı ile yeteri kadar trafik dersi konulması Genelkurmay Başkanlığınca düzenlenir.
Karayolunu kullananların eğitimi
Madde 54- (1) Öğretim kurumları dışında gerçek ve tüzel kişilerin karayolunu kullananların eğitimi ile ilgili çalışmaları, konu ve kapsam yönünden tespiti ve uygulama yönünden denetlemeye, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün koordinatörlüğünde Emniyet ve Karayolları Genel Müdürlükleri yetkilidir.
(2) Eğitim çalışmalarının konu ve kapsamı ile uygulama esasları, denetleme usulleri yönetmelikte gösterilir.
Çocuk trafik eğitim parkları
Madde 55- (1) Okul öncesi çocuklara ve ilköğretim öğrencilerine trafik bilgisi vermek ve kurallara uyma alışkanlığı kazandırmak amacı ile il özel idareleri ve belediyeler, yeteri sayıda ücretsiz çocuk trafik eğitim parkı yapar ve belediyeler gerçek veya tüzelkişilere de yapma izni verebilir.
(2) Çocuk trafik eğitim parklarının yapılma, açılma, eğitim, denetim ve çalışma esasları ile diğer hususlar İçişleri ve Ulaştırma Bakanlıklarının görüşleri alınarak Milli Eğitim Bakanlığı’nca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
ALTINCI KISIM
Trafik Kuralları
BİRİNCİ BÖLÜM
Genel Kurallar
Karayollarında trafiğin akışı
Madde 56- (1) Karayollarında trafik sağdan akar.
(2) Aksine bir işaret bulunmadıkça sürücüler;
a) Araçlarını, gidiş yönüne göre yolun sağından, tırmanma şeritli yollarda çıkış yönündeki ağır ve düşük hızlı araçlarını yolun sağ şeridinden, diğer araçlarını sağ şerit müsait ise bu şeritten, sağ şerit müsait değil ise orta şeritten, bölünmüş ve tek yönlü çok şeritli yollarda yol ve trafik durumuna göre hızının ve araç cinsinin gerektirdiği şeritten sürmek,
b) Şerit değiştirmeden önce gireceği şeritte, sürülen araçların emniyetle geçişini beklemek,
c) Bölünmüş ve tek yönlü çok şeritli karayollarında gidişe ayrılan en soldaki şeridi, tırmanma şeritli karayollarında orta şeridi sürekli olarak işgal etmemek,
d) “Taşıt giremez” trafik işareti bulunan karayoluna veya bölünmüş karayolunda karşı yönden gelen trafiğin kullandığı şerit ve bağlantı yollarına girmemek, tırmanma şeritli yollarda en sol şeride geçmemek,
e) İşaretlerle belirlenmiş emniyet şeritlerini zorunlu haller dışında kullanmamak,
Zorundadırlar.
(3) Karayollarının belirli kesimlerinde, bu yollardan faydalanma zorunda olan hayvan sürücüleri, hayvanlarını veya hayvan sürülerini gidiş yönünde yolun en sağından ve en az genişlik işgal ederek ve imkân olduğunda taşıt yolu dışından götürmek zorundadırlar.
(4) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Trafik işaretlerine uyma
Madde 57- (1) Karayollarından faydalananlar;
a) Trafiği düzenleme ve denetimle görevli trafik kolluğu veya özel kıyafetli ve işaret taşıyan diğer yetkili kişilerin uyarı ve işaretlerine,
b) Trafik ışıklarına,
c) Trafik işaret levhaları, cihazları ve yer işaretlemeleri ile belirtilen veya gösterilen hususlara,
Uymak zorundadırlar.
(2) Trafik güvenliğinin sağlanması amacıyla yetkililer tarafından açık ve görülür şekilde dur uyarısında bulunulmasına rağmen, bu uyarıya uymayan sürücüye 250 Türk Lirası, birden fazla uyarıya rağmen riayet etmeyen sürücüye ise 500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(3) Trafik ışıklarına riayet etmeksizin kırmızı ışıkta geçen sürücüye, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir. Kırmızı ışık ihlali sonucunda trafik kazasına sebebiyet verilmiş olması halinde, Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
(4) Trafik ışıklarından kırmızı ışık kuralını ihlal sebebiyle idari para cezası verilen sürücülerden, son ihlalin gerçekleştiği tarihten geriye doğru bir yıl içerisinde, aynı kuralı beş defa ihlal eden sürücülerin sürücü belgeleri bir yıl süreyle geri alınır. Bu süre geçtikten sonra yapılacak psiko-teknik değerlendirme ve psikiyatri uzmanı muayenesi sonucunda sürücü belgesi almasına mani halinin olmadığı anlaşılanlara belgeleri iade edilir.
(5) Bu Kanunda belirlenen trafik işaretlerine uymayan sürücülere, ayrıca ceza öngörülmeyen hallerde 60 Türk Lirası idari para cezası verilir. Trafik düzeninin sağlanması amacıyla yapılan yönlendirmelere riayet edilmemesi halinde de bu fıkra hükümlerine göre idari para cezası uygulanır.
Alkol, uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin etkisi altında araç sürme yasağı
Madde 58- (1) Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri almış olanlar ile alkol almış olması nedeniyle güvenli sürme yeteneklerini kaybetmiş kişilerin karayolunda araç sürmeleri yasaktır.
(2) Uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin kullanılıp kullanılmadığı ya da alkolün kandaki miktarını tespit amacıyla, trafik kolluğunca teknik cihazlar kullanılır.
(3) Kişinin trafik kazasına karışması halinde, ikinci fıkrada belirtilen muayeneye tabi tutulması zorunludur.
(4) Teknik cihaz ile yapılan ölçüme itiraz eden veya bu cihaz ile ölçüm yapılmasına müsaade etmeyen sürücüler, en yakın adli tıp kurumuna veya adli tabipliğe veya Sağlık Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşlarına götürülerek uyuşturucu veya uyarıcı madde ya da alkol tespitinde kullanılmak üzere kan veya idrar örnekleri alınır. Bu işlem bakımından 4/12/2004 tarihli 5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 75 inci maddesi hükümleri, beşinci fıkrası hariç olmak üzere uygulanır.
(5) Kan veya idrar örneği alınan sürücünün dış görünüşü ve davranışlarından emniyetli bir şekilde araç kullanamayacağının açıkça anlaşılması halinde, kollukça araç kullanmaktan alıkonulur.
(6) Trafik kazası sonucunda kişinin ölmesi veya teknik cihaza üfleyemeyecek kadar yaralanmış olması halinde, dördüncü fıkra hükümlerine göre bu kişilerden kan veya idrar örnekleri alınır.
(7) Yapılan muayene sonucunda;
a) 0.51 promil ile 1.00 promil arasında alkollü olduğu tespit edilen sürücüye, 500 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sürücü belgesi altı ay süreyle geri alınır. Ticari amaçla yük veya yolcu taşımacılığı yapılan araçlar ile resmi araçları alkollü olarak kullanan sürücüler hakkında bu bentteki promil alt sınırı aranmaz.
b) 1.01 ile 1.25 promil arasında alkollü olduğu tespit edilen sürücüye, 750 Türk Lirası idari para cezası verilir ve sürücü belgesi bir yıl süreyle geri alınır.
(8) 0.50 promilin üzerinde alkollü olan sürücünün trafik kazasına sebebiyet vermesi halinde Türk Ceza Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
(9) Uyuşturucu veya uyarıcı madde ya da 1.25 promilin üzerinde alkollü içki aldığı tespit edilen sürücüler hakkında, emniyetli bir şekilde araç sevk ve idare edemeyecek halde olmaları nedeniyle Türk Ceza Kanununun 179 uncu maddesi üçüncü fıkrası hükümleri uygulanır.
(10) Sekizinci ve dokuzuncu fıkra hükümlerine göre hakkında soruşturma başlatılan sürücülerin sürücü belgesi geri alınır. Ancak, Cumhuriyet savcısının iadesine karar vermesi veya adli kontrol kararı verilmemesi halinde, sürücü belgesi iade edilir.
(11) Kişi, sekizinci ve dokuzuncu fıkralarda belirtilen haller dolayısıyla hapis cezasına mahkum edilmiş ve cezasının ertelenmemiş olması halinde, cezanın ve buna bağlı olarak hükmedilen güvenlik tedbirinin infazından sonra Sağlık Bakanlığınca, sürücü davranışlarını geliştirme eğitimine tabi tutulur. Bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara belgeleri iade edilir.
(12) Alkol, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin tespiti için kullanılacak teknik cihazların sahip olacağı asgari koşullar yönetmelikte gösterilir.
Taşıt kullanma sürelerine uyma zorunluluğu
Madde 59- (1) Kamyon, çekici ve otobüs türündeki ağır taşıt sürücülerinin, taşıt kullanma sürelerine aykırı olarak taşıt kullanması ve bunlara taşıt kullandırılması yasaktır. Bu araçları kullanacakların denetimi, taşıt kullanma süreleri ile süre dışı kullanmayı önleyici tedbirlere ilişkin esas ve usuller yönetmelikte düzenlenir.
(2) Bu madde hükmüne aykırı olarak taşıt kullanan sürücülere ve tüzel kişi işletenlere, 500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Hız sınırları
Madde 60- (1) Motorlu araçların azami hız sınırları, şehirlerarası karayollarında saatte 90 kilometreyi, bölünmüş yollarda saatte 110 kilometreyi ve otoyollarda saatte 120 kilometreyi geçmemek üzere yönetmelikte belirlenir. Ancak, yönetmelikte belirlenen azami hız sınırları, bu Kanunla yetki verilen kurum veya organlar tarafından, yol ve trafik durumu göz önünde bulundurularak belirli bölgelerde azaltılabilir.
(2) Yerleşim bölgelerinde azami hız sınırı saatte 50 kilometredir. Ancak, bu Kanunla yetki verilen kurum veya organlar tarafından, yol ve trafik durumu göz önünde bulundurularak belirli bölgelerde saatte 70 kilometreye kadar arttırılabilir veya asgari hız sınırlarına kadar azaltılabilir.
(3) Yönetmelikte, cins ve teknik özellikleri göz önünde bulundurulmak suretiyle belirli araçlara özgü azami hız sınırları belirlenebilir.
(4) Asgari hız sınırlaması yapılacak yollar ile bu yollardaki asgari hız sınırları yönetmelikte belirlenir.
(5) En çok ve en az hız sınırlarını gösteren işaret levhaları, gerekli görülen yerlere, ilgili kuruluşlarca konulur.
Hız sınırlarına uyma zorunluluğu
Madde 61- (1) Sürücüler;
a) Aracının hızını ayarlarken kendi görüş mesafesi içinde ve her türlü öngörülebilir engelden önce taşıtını durdurabilmek için koşullara, özellikle karayolunun, taşıtının ve yükünün durumuna, hava koşullarına ve trafik yoğunluğuna devamlı olarak dikkat etmek,
b) Kavşaklara yaklaşırken, dönemeçlere girerken, tepe üstlerine yaklaşırken, dönemeçli yollarda ilerlerken, yaya geçitlerine, hemzemin geçitlere, tünellere, dar köprü ve menfezlere yaklaşırken, yapım ve onarım alanlarına girerken, hızlarını azaltmak,
c) Koşullar gerektirdiğinde, özellikle görüş mesafesi yeterli olmadığında yavaşlamak veya durmak,
d) Araçlarını zorunlu bir neden olmadıkça, diğer araçların ilerleyişine engel olacak şekilde veya işaretle belirtilen hız sınırının çok altında sürmemek, güvenlik nedeni veya verilen herhangi bir talimata uyulması dışında, başkalarını rahatsız edecek veya tehlikeye sokacak şekilde gereksiz ani yavaşlamamak,
Zorundadırlar. Bu fıkra hükmüne uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(2) Yönetmelikte belirlenen hız sınırlarını;
a) Yüzde ondan yüzde otuza (otuz dahil) kadar aşan sürücülere 125 Türk Lirası,
b) Yüzde otuzdan fazla aşan sürücülere 250 Türk Lirası idari para cezası verilir. Bu fıkra hükmünün uygulanabilmesi için, araç hızının teknik cihazlarla veya teknik usullerle tespit edilmesi gerekir.
(3) Hız sınırlarını yüzde otuzdan fazla aşmak suretiyle trafik kuralının ihlal edildiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde aynı kuralı beş defa ihlal ettiği tespit edilenlerin sürücü belgeleri bir yıl süreyle geri alınır. Süresi sonunda psiko-teknik değerlendirmeden ve psikiyatri uzmanının muayenesinden geçirilerek sürücü belgesi almasına mani hali olmadığı anlaşılanların belgeleri iade edilir.
(4) Hız sınırlarının aşılıp aşılmadığını tespit etmekte kullanılan cihazların yerini tespit veya sürücüyü ikaz eden her türlü cihazın imali, ithali, satışı ve araçlarda bulundurulması yasaktır. Bu cihazları imal veya ithal edenler, satanlar ya da araçlarında bulunduranlar, iki yıla kadar hapis veya adli para cezası ile cezalandırılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Diğer Kurallar
Dönüş Kuralları
Madde 62- (1) Sağa dönecek olan sürücüler;
a) Sağa dönüş işaretini vermeye,
b) Sağ şeride veya dönüşe ayrılmış şeride girmeye,
c) Hızını azaltmaya,
d) Kavşağa geldiğinde varsa kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara ilk geçiş hakkını vermeye,
e) Dar bir kavisle dönmeye,
f) Dönüş sırasında varsa kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara ilk geçiş hakkını vermeye,
g) Dönülen karayolunun gidiş şeridine veya gidişine ayrılmış en sağ şeridine girmeye,
Zorunludurlar.
(2) Sola dönecek olan sürücüler;
a) Sola dönüş işareti vermeye,
b) Yolun gidişine ayrılmış olan kısmının soluna yaklaşmaya,
c) Hızını azaltmaya,
d) Kavşağa geldiğinde varsa kurallara uygun olarak karşıya geçen yayalara ilk geçiş hakkını vermeye,
e) Dönüşe başlamadan varsa sağdan gelen taşıtlara ilk geçiş hakkını vermeye,
f) Dönüş sırasında, karşıdan gelen ve emniyetle durdurulamayacak kadar kavşağa yaklaşmış olan araçların geçmesini beklemeye,
g) Gireceği yolun gidişe ayrılan kısmına girmek üzere, dönüşünü yaparken, arkadan gelen ve sola dönecek diğer taşıtları engellememek için, geniş kavisle dönüş yapmaya,
h) Gireceği yolun gidişe ayrılmış kısmı çok şeritli ise, en sağ şerit dışındaki uygun bir şeride girmeye,
ı) Döndüğü yola girdikten sonra en kısa sürede trafiği tehlikeye düşürmeden sağa yaklaşmaya,
Zorunludurlar.
(3) Dönel kavşaklarda da sağa ve sola dönüş kurallarına aynen uymakla birlikte, dönel kavşaklardaki dönüşlerde sürücüler;
a) Sola veya geriye dönecek ise dönüş adasına bitişik şeritten kavşağa girmeye,
b) Geriye dönecek ise dönüş adasına bitişik şeritten dönüşe geçmeye,
c) Dönüş adası etrafında dönerken, kavşak çıkışında bulunan ve uygun mesafede olmayan bir karayoluna veya geçiş yoluna girmek istemesi hali dışında, şeridini muhafaza etmeye,
d) Kavşağa ilk giren aracın gireceği yola dönüş işareti alınmadan diğer araçlar kavşağa girmemeye,
Zorunludurlar.
(4) Sağa ve sola dönüşlerde sürücüler varsa bisiklet yolundaki bisikletlere ilk geçiş hakkını vermek zorundadırlar.
(5) Gidişe ayrılmış kısmı iki veya daha çok şeritli yollarda en sağdaki veya en soldaki şeritler işaretlenmek suretiyle sadece dönüşlere ayrılabilir. Dönüşlere ayrılmış bu şeritlere bitişik diğer şeritlerden de işaretlenmek suretiyle sağa ve sola dönüşlere izin verilebilir. Bu dönüşler için yukarıdaki (a) ve (b) bentlerinde belirtilen manevralar yapılır.
(6) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Geçme kural ve yasakları
Madde 63- (1) Sürücülerin önlerinde giden bir aracı geçmeleri için sırasıyla;
a) Önündeki sürücünün başka bir aracı geçme niyetini belirten uyarma işaretini vermemiş olması,
b) Kendisini takip eden sürücülerin kendisini geçmeye başlamamış olması,
c) Geçeceği aracın hızı ile geçme esnasındaki kendi hızını da göz önüne alarak iki yönlü trafiğin kullanıldığı taşıt yollarında karşıdan gelen trafik dahil karayolunu kullananların tümü için tehlike veya engel olmadan geçme için kullanacağı şeridin yeteri kadar ilerisinin boş olması,
Zorunludur.
(2) Geçme, geçilecek aracın solundaki şeritten yapılır. Geçilecek aracın sürücüsü ses ve ışık cihazları ile uyarılarak, geçerken kullanılan şeritte güvenli mesafe gidildikten sonra işaret verilip izlenecek şeride girmekle tamamlanır.
(3) Araçların sağından veya banketlerden yararlanmak suretiyle geçmek yasaktır.
(4) Ancak, sola dönüş işareti vererek soldaki karayoluna veya karayoluna bitişik bir mülke girmek isteyen araçlarla görevi gereği yolun solunda bulunan geçiş üstünlüğüne sahip araçların sağından geçilebilir.
(5) Gidişe ayrılmış yol bölümlerinde, şerit değiştirmemek şartı ile bir şeritteki taşıtların diğer şeritteki taşıtlardan hızlı gitmesi geçme sayılmaz.
(6) Sürücülerin;
a) Geçmenin herhangi bir trafik işareti ile yasaklandığı yerlerde,
b) Görüş yetersizliği olan tepe üstü ve dönemeç yaklaşımlarında,
c) Yaya ve okul geçitleri yaklaşımında,
d) Kavşaklarda, demiryolu geçitlerinde ve bunların yaklaşımında,
e) Gidiş ve geliş için birer şeridi bulunan iki yönlü trafiğin kullanıldığı köprü ve tünellerde,
Önlerindeki bir aracı geçmeleri yasaktır.
(7) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Geçilen araçlara ait kurallar
Madde 64- (1) Geçilmek istenen araçların sürücüleri;
a) Duyulur ve görülür bir geçiş işareti alınca trafiğin iki yönlü kullanıldığı karayollarında taşıt yolunun sağ kenarından girmek, dörtten fazla şeritli veya bölünmüş karayollarında bulunduğu şeridi izlemek ve hızını arttırmamak,
b) Taşıt yolunun darlığı veya trafiğin yoğunluğu sebebiyle düşük hızla seyreden sürücülerin, kendilerini geçmek isteyen araçların kolayca ve güvenle geçmelerini sağlamak üzere yolun en sağına yanaşmak, yavaşlamak ve gerekiyor ise uygun bir yerde durmak,
c) Geçiş üstünlüğü bulunan bir aracın duyulur veya görülür işaretini alınca, bu araçların kolayca ilerlemelerini sağlamak için taşıt yolu üzerinde yer açmak, gerekiyorsa durmak,
Zorundadırlar.
(2) 54 üncü maddede yazılı durumlar dışında, geçiş yapmak isteyenlere yol vermemek, geçilmekte iken bir başka aracı geçmeye veya sola dönmeye kalkışmak yasaktır.
(3) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Şerit izleme, gelen trafikle karşılaşma, araçlar arasındaki mesafe ve geçiş kolaylığı sağlama
Madde 65- (1) Sürücülerin şerit izlerken;
a) Geçme, dönme, duraklama ve park etme gibi haller dışında şerit değiştirmeleri veya iki şeridi birden kullanmaları,
b) Kavşaklara yaklaşırken, yerleşim yerleri dışında yüzelli metre, yerleşim yerlerinde ise otuz metre mesafe içinde ve kavşaklarda şerit değiştirmeleri,
c) Araçların cinsine ve hızına uygun olmayan şeritten gitmeleri,
d) Gireceği şeridi kontrol etmeden ve işaret vermeden şerit değiştirmeleri,
e) Dört veya daha çok şeritli ve iki yönlü yollarda karşı yönden gelen trafik için ayrılan şeritlere girmeleri,
f) Dört veya daha çok şeritli ve iki yönlü yollarda; motosiklet, otomobil, minibüs, otobüs ve kamyonet dışındaki araçları sürenlerin, geçme ve dönme dışında en sağ şeritten gitmeleri,
g) İşaret vererek veya vermeyerek trafiği tehlikeye düşürecek şekilde sık sık şerit değiştirmeleri,
Yasaktır.
(2) Sürücüler gelen trafikle karşılaştıklarında;
a) İki yönlü trafiğin kullanıldığı taşıt yollarında karşı yönden gelen araçların geçişini zorlaştıran bir durum varsa geçişi kolaylaştırmak için aracını sağ kenara yanaştırmaya, gerektiğinde sağa yanaşıp durmaya,
b) Taşıt yolunun dar ve eğimli olduğu karayolu kesimlerinde karşılaşma halinde çıkan araç için geçiş güç veya mümkün değilse, güvenli geçişi sağlamak üzere inen araçlar varsa önceden sığınma cebine girmek, sığınma cebi yoksa sağ kenara yanaşıp durmak, gerekirse geriye gitmek suretiyle geçiş kolaylığı sağlamak,
Zorundadırlar.
(3) Sürücüler, önlerinde giden araçları yönetmelikte belirtilen güvenli ve yeterli bir mesafeden izlemek zorundadırlar.
(4) Kol ve grup halinde araç kullanırken araçlar arasında yönetmelikte belirtilen esaslara uygun olarak diğer araçların güvenle girebilecekleri açıklıklar bulundurmak zorundadırlar.
(5) Sürücüler, taşıt yolunun dar olduğu yerlerde aksini gösteren bir trafik işareti yoksa, motorsuz araçları kullananlar motorlu araçlara, otomobil, minibüs, kamyonet, otobüs, kamyon, arazi taşıtı, tarım veya orman traktörleri, iş makineleri, yazılış sırasına göre kendisinden öncekilere geçiş kolaylığı sağlamak zorundadırlar.
(6) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir. Ancak, birinci fıkranın (e) bendine aykırı davranan sürücü hakkında Türk Ceza Kanununun 179 uncu maddesinin ikinci fıkrası hükmü uygulanır.
Kavşaklarda ilk geçiş hakkı
Madde 66- (1) Kavşağa yaklaşan sürücüler, kavşaktaki şartlara uyacak şekilde yavaşlamak, varsa sırasıyla, trafik zabıtası veya trafiği kontrol etmekle görevli ve yetkili kişi, ışıklı trafik işaretleri ve trafik işaret levhaları ile verilen talimata uygun olarak ilk geçiş hakkı olan araçların önce geçmesine imkân vermek zorundadırlar.
(2) Işıklı trafik işaretleri izin verse bile, trafik akımı, kendisini kavşak içinde durmaya zorlayacak veya diğer doğrultudaki trafiğin geçişine engel olacak ise, sürücülerin kavşağa girmeleri yasaktır.
(3) Kavşağa giren sürücüler, trafik kurallarına uygun olarak, mümkün olan en kısa süre içinde kavşağı geçmek zorundadırlar. Sürücülerin kavşak alanı içinde gereksiz olarak yavaşlamaları, duraklamaları, araçlarından inmeleri ve araçlarının motorlarını durdurmaları yasaktır.
(4) Yukarıda belirtilen yasak, kısıtlama ve zorunluluklara uymak suretiyle,
a) Sürücüler geçiş üstünlüğüne sahip araçlara,
b) Aksine bir işaret olmadıkça, kavşaklarda ray üzerinde hareket eden taşıtlara,
c) Aksine bir işaret olmadıkça, anayol ve tali yol kavşaklarında tali yoldan gelen sürücüler anayoldan gelen araçlara,
d) Dönel kavşağa gelen sürücüler dönel kavşak içindeki araçlara,
e) Bir iz veya mülkten karayoluna çıkan sürücüler, karayolundan gelen araçlara,
f) Kontrolsüz kavşaklarda sırasıyla; motorsuz araç sürücüleri motorlu araçlara, tarım veya orman traktörü sürücüleri ile iş makinesi sürücüleri diğer motorlu araçlara, tarım veya orman traktörü ve iş makinesi dışındaki motorlu taşıt sürücülerinden soldaki sağdan gelen araçlara, tarım veya orman traktörü ile iş makinesi sürücülerinden soldaki sağdan gelene, (T) tipi kontrolsüz kavşaklarda ise düşey koldan gelen araçlar yatay koldan gelen araçlara,
İlk geçiş hakkını vermek zorundadırlar.
(5) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Araç manevralarını düzenleyen kurallar
Madde 67- (1) Sürücülerin, park yapmış taşıtlar arasından çıkarken, duraklarken taşıt yolunun sağına veya soluna yanaşırken, sağa veya sola dönerken, karayolunu kullananlar için tehlike doğurabilecek ve bunların hareketlerini zorlaştıracak şekilde davranmaları yasaktır.
(2) Yönetmelikte belirtilen şartlar dışında geriye dönmek veya geriye gitmek yasaktır. İzin verilen hallerde bu manevraları yapacak sürücüler, karayolunu kullananlar için tehlike veya engel yaratmamak zorundadır.
(3) Dönüşlerde veya şerit değiştirmelerde sürücülerin niyetlerini dönüş işaret ışıkları veya kol işareti ile açıkça ve yeterli şekilde belirtmesi, işaretlerin manevra süresince devam etmesi ve biter bitmez sona erdirilmesi zorunludur.
(4) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
İndirme ve bindirme kuralları
Madde 68- (1) Sürücüler aksine bir işaret bulunmadıkça araçlarını gidiş yönlerine göre yolun en sağ kenarında durdurmaya, yolcularının iniş ve binişlerini sağ taraftan yaptırmaya ve yolcular da iniş ve binişlerini sağ taraftan yapmaya zorunludurlar.
(2) Bu madde hükmüne uymayan sürücülere ve yolculara, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Duraklamanın yasak olduğu yerler
Madde 69- (1) Taşıt yolu üzerinde;
a) Duraklamanın yasaklandığının bir trafik işareti ile belirtilmiş olduğu yerlerde,
b) Sol şeritte (Raylı sistemin bulunduğu yollar hariç),
c) Yaya ve okul geçitleri ile diğer geçitlerde,
d) Görüşün yeterli olmadığı tepe üstlerine yakın yerlerde, dönemeçler, kavşaklar, tüneller, köprüler veya bağlantı yollarında veya buralara yerleşim birimleri içinde beş metre ve yerleşim birimleri dışında yüz metre mesafede,
e) Otobüs, tramvay ve taksi duraklarında,
f) Duraklayan veya park edilen araçların yanında,
g) İşaret levhalarına, yaklaşım yönünde ve park izni verilen yerler dışında; yerleşim birimi içinde onbeş metre ve yerleşim birimi dışında yüz metre mesafede,
Duraklamak yasaktır.
(2) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir. Yerleşim birimleri dışındaki karayolunda taşıt yolu üzerinde zorunlu haller dışında veya zorunlu hallerde gerekli önlemler alınmaksızın duraklanması halinde de aynı ceza uygulanır.
Park etmenin yasak olduğu yerler ve haller
Madde 70- (1) Taşıt yolu üzerinde;
a) Duraklamanın yasaklandığı yerlerde,
b) Park etmenin trafik işaretleri ile yasaklandığı yerlerde,
c) Geçiş yolları önünde veya üzerinde,
d) Belirlenmiş yangın musluklarına her iki yönden beş metrelik mesafe içinde,
e) Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının duraklarını belirten levhalara iki yönden onbeş metrelik mesafe içinde,
f) Üç veya daha fazla ayrı taşıt yolu olan karayolunda ortadaki taşıt yolunda,
g) Kurallara uygun şekilde park etmiş araçların çıkmasına engel olacak yerlerde,
h) Geçiş üstünlüğü olan araçların giriş ve çıkışının yapıldığının belirlendiği işaret levhasından onbeş metre mesafe içinde,
i) İşaret levhalarında park etme izni verilen süre veya zamanın dışında,
j) Kamunun faydalandığı ve yönetmelikte belirtilen yerlerin giriş ve çıkış kapılarının her iki yönde beş metrelik mesafe içinde,
k) Park için yer ayrılmamış veya trafik işaretleri ile belirtilmemiş alt geçit, üst geçit ve köprüler üzerinde veya bunlara on metrelik mesafe içinde,
l) Park etmek için tespit edilen süre ve şeklin dışında,
m) Belirli kişi, kurum ve kuruluşlara ait araçlara, yönetmelikteki esaslara göre ayrılmış ve bir işaret levhası ile belirlenmiş park yerlerinde,
n) Ayrıca yönetmelikte belirtilen haller dışında yaya yollarında,
o) Özürlülerin araçları için ayrılmış park yerlerinde,
ö) Yerleşim birimleri içindeki karayolunda, bir trafik işaretiyle izin verilmedikçe ve yükleme, boşaltma, indirme, bindirme, arızalanma gibi zorunlu nedenler dışında kamyon, çekici, otobüs ve bunların katarları, tarım veya orman traktörleri ile her türlü iş makinelerini,
Park etmek yasaktır.
(2) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir. Yerleşim birimleri dışındaki karayolunda taşıt yolu üzerinde zorunlu haller dışında veya zorunlu hallerde gerekli önlemler alınmaksızın park edilmesi halinde de aynı ceza uygulanır.
(3) Birinci fıkranın (o) bendinin ihlâli hâlinde para cezası iki kat olarak uygulanır.
(4) Yasaklara aykırı park edilmiş araçlar ile terk edilmiş veya hasara uğramış araçlar, trafik kolluğu, genel kolluk ile bu Kanunda yetkilendirilen diğer kişi ve kuruluşlarca kaldırılabilir.
(5) Yasaklanan yerlerde ve hallerde park edilmiş olan araçların hangilerinin hangi şartlarda, kaldırılıp götürüleceği, götürülme sırasında zarara uğratılmaması için alınacak önlemler ile kaldırma ve götürme giderlerinin tahsili usul ve esasları yönetmelikte gösterilir.
(6) Kaldırılıp götürülme giderleri ödenmeden araç teslim edilmez.
Park ücretinin alınması, araçların çektirilmesi ve kaldırılması ile muhafazası
Madde 71- (1) Karayolu üzeri park yerindeki araçlar için karayolunun yapım, bakım ve onarımından sorumlu kuruluşça veya bu kuruluşça işletme izni verilen gerçek ve tüzel kişilerce park ücreti alınabilir. Bunlar dışında hiçbir gerçek veya tüzel kişi herhangi bir şekilde park ücreti alamaz.
(2) Birinci fıkra hükmüne aykırı davrananlar, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektiren bir suç oluşturmadığı takdirde, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.
(3) Trafik kolluğunca, genel kollukça veya diğer yetkililerce trafikten men edilen veya çeşitli nedenlerle muhafaza altına alınan araçların, çektirilmesi ya da kaldırılıp götürülmesi ile bu araçların koyulacağı yerler ve bu işlemlerin ücretlerine ilişkin usul ve esaslar yönetmelikte belirtilir.
Işıkların kullanılması
Madde 72- (1) Araçların sürülmesi sırasında;
a) Yerleşim birimleri dışındaki karayollarında geceleri seyrederken, yeterince aydınlatılmamış tünellere girerken, benzeri yer ve hallerde uzağı gösteren ışıkların yakılması,
b) Geceleri, yerleşim birimleri dışında karayollarındaki karşılaşmalarda, bir aracı takip ederken, bir aracı geçerken yan yana gelinceye kadar ve yerleşim birimleri içinde, gündüzleri ise görüşü azaltan sisli, yağışlı ve benzeri havalarda yakını gösteren ışıkların yakılması,
c) Kuyruk (arka kenar) ışıklarının uzağı veya yakını gösteren ışıklar veya sis ışıkları ile birlikte kullanılması,
Zorunludur.
(2) Araçların sürülmesi sırasında;
a) Gece sis ışıklarının sisli, karlı ve sağanak yağmurlu havalar dışında diğer farlarla birlikte yakılması,
b) Dönüş ışıklarının geç anlamında kullanılması,
c) Karşılaşmalarda ışıkların söndürülmesi,
d) Öndeki aracı geçişlerde uyarı için çok kısa süre dışında uzağı gösteren ışıkların yakılması,
e) Yönetmelikte belirlenecek esaslara aykırı olarak ışık takılması ve kullanılması,
f) Sadece park lambaları ile seyredilmesi,
Yasaktır.
(3) Bu madde hükümlerine uymayan sürücülere, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Araçların yüklenmesi
Madde 73- (1) Araçların yüklenmesinde, yönetmelikte belirtilen ölçü ve esaslara aykırı olarak;
a) Taşıma sınırı üstünde yolcu alınması,
b) Azami yüklü ağırlığın aşılması,
c) Azami yüklü ağırlığı aşılmamış olsa bile dingil ağırlıkları aşacak şekilde yüklenmesi,
d) Karayolu yapısı ve kapasitesi ile trafik güvenliği bakımından tehlikeli olabilecek tarzda yükleme yapılması,
e) Tehlikeli ve zararlı maddelerin gerekli izin ve tedbirler alınmadan taşınması,
f) Ağırlık ve boyutları bakımından taşınması özel izne bağlı olan eşyanın izin alınmadan yüklenmesi, taşınması ve taşıttırılması,
g) Gabari dışı yük yüklenmesi, taşınan yük üzerine veya araç dışına yolcu bindirilmesi,
h) Yükün karayoluna değecek, düşecek, dökülecek, saçılacak, sızacak, akacak, kayacak, gürültü çıkaracak şekilde yüklenmesi,
i) Yükün, her çeşit yolda ve yolun her eğiminde dengeyi bozacak, yoldaki bir şeye takılacak ve sivri çıkıntılar hasıl edecek şekilde yüklenmesi,
j) Sürücünün görüşüne engel olacak, aracın sürme güvenliğini bozacak ve tescil plakaları, ayırım işaretleri, dur ve dönüş ışıkları ile yansıtıcıları örtecek şekilde yüklenmesi,
k) Çeken ve çekilen araçlarla ilgili şartlar ve tedbirler yerine getirilmeden araçların çekilmesi,
Yasaktır.
(2) Birinci fıkranın (a) bendi hükümlerine uymayanlara, taşıdığı fazla yolcu başına 60 Türk Lirası; (d), (g), (h), (i), (j) ve (k) bentleri hükümlerine uymayanlara 125 Türk Lirası; (b), (e) ve (f) bentlerindeki hükümlere uymayanlara 250 Türk Lirası; (c) ve (g) bentlerine uymayan işletenlere 1.500 Türk Lirası, (g) bendine aykırı yük gönderenlere 2.500 Türk Lirası idarî para cezası verilir. Ayrıca, bütün sorumluluk ve giderler araç işletenine ait olmak üzere, fazla yolcular en yakın yerleşim biriminde indirilir, birinci fıkranın (b), (e) ve (f) bentlerindeki şartlara uymayan yük taşımasında kullanılan taşıtlar, gerekli şartlar sağlanıncaya kadar trafikten men edilir.
(3) Aracın azami yüklü ağırlığının;
a) % 10 fazlasına kadar yükleme yapan işletenlere 500 Türk Lirası,
b) % 20 fazlasına kadar yükleme yapan işletenlere 1.000 Türk Lirası,
c) % 30 fazlasına kadar yükleme yapan işletenlere 1.500 Türk Lirası,
d) % 40 fazlasına kadar yükleme yapan işletenlere 2.000 Türk Lirası,
e) % 40’ın üzerinde fazla yükleme yapan işletenlere 3.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(4) Azami yüklü ağırlığın % 20’den fazla aşılması halinde fazla yük, üçüncü fıkranın (b) bendine uygun hale getirilmeden veya boşaltılmadan araçların yola devam etmesine izin verilmez.
(5) Maden ocaklarından çıkarılan tartılamayan dökme ve blok yükler ile zirai ve tomruk halindeki orman ürünlerinin stok mahalline ve kısa mesafeli taşınmalarında araçların istiap hadlerini yüzde on oranında aşabilmeleri mümkündür.
(6) Milletlerarası taşımalarda yerli veya yabancı plakalı araçların % 30’a kadar olan fazla yükleri boşaltılmaz, ancak birinci fıkranın (b) ve (g) bentlerine uymayan işleten ve gönderenlere verilen idari para cezaları tahsil olunmadan anılan araçların yola devam etmelerine izin verilmez.
(7) İşleten ile gönderenin aynı olması halinde sadece gönderen için uygulanması gereken idari para cezası verilir. Gönderenin birden fazla olması veya tespit edilememesi halinde birinci fıkranın (b) bendine göre gönderene verilmesi gereken idari para cezası da işletene verilir.
(8) Ağırlık ve boyut kontrolü usul ve esasları ile tartı toleransları yönetmelikte belirlenir.
(9) Uluslararası yük taşımacılığına ilişkin konularda ikili ve çok taraflı anlaşma hükümleri saklıdır.
(10) Tarım alanlarına yapılacak yük ve yolcu taşımacılığına ilişkin esas ve usuller yönetmelikte belirlenir.
Taşınması özel izne bağlı yükler
Madde 74- (1) Ağırlık ve boyutları bakımından özelliği olan, başka ulaşım sistemleri ile taşınması mümkün olmayan ve taşıma sınırını aşıp da taşınması zorunlu olan ve bölünemeyen yüklerin taşınması için, Karayolları Genel Müdürlüğünden, bu Genel Müdürlüğün bakım ağı dışındaki köy ve orman yolları için yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluştan da izin alınması zorunludur.
(2) Bu maddedeki yükümlülüğe aykırı olarak trafiğe çıkan kişiye, 1.000 Türk Lirası idari para cezası verilir ve araç gerekli şartlar sağlanıncaya kadar trafikten men edilir.
Sürücülerin ve yolcuların koruyucu tertibat kullanma zorunluluğu
Madde 75- (1) Sürücü veya yolcuların güvenliğine ilişkin olarak yönetmelikte belirlenen;
a) Emniyet kemeri,
b) Koruma başlığı ve koruma gözlüğü,
c) Çocuk bağlama sistemi,
Gibi koruyucu tertibatın kullanılması zorunludur.
(2) Birinci fıkranın (a) bendi hükmüne uymayanlara 125 Türk Lirası, (b) bendi hükmüne uymayanlara 250 Türk Lirası, (c) bendinde belirtilen sistemin bulunmaması veya kullanılmaması halinde araç sürücüsüne 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Bisiklet, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücüleri ile ilgili kurallar
Madde 76- (1) Bisiklet sürücülerinin;
a) Ayrı bisiklet yolu varsa, taşıt yolunda,
b) Yayaların kullanmasına ayrılmış yerlerde,
c) Taşıt yolunun bir şeridinde yan yana ikiden fazla,
Bisiklet sürmeleri yasaktır.
(2) Motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerinin;
a) Yayaların kullanmasına ayrılmış yerlerde veya bisiklet yolunda,
b) Taşıt yolunun bir şeridinde yan yana ikiden fazla,
Motorlu bisiklet veya motosiklet sürmeleri yasaktır.
(3) El kontrolsüz olarak bisiklet sürülmesi yasaktır. Motorlu bisikletler, sadece yön değiştirme sırasında bir elle kontrol edilebilir. Motosikletler hiçbir surette bir elle kontrol edilerek sürülemez.
(4) Bisiklet, motorlu bisiklet ve sepetsiz motosiklet sürücülerinin, sürücü arkasında yeterli bir oturma yeri olmadıkça başka kişileri bindirmeleri ve yönetmelikte belirtilen sınırdan fazla yük taşımaları yasaktır. Sürücü arkasında ayrı oturma yeri olan bisiklet, motorlu bisiklet ve sepetsiz motosikletlerle bir kişiden fazlası taşınamaz.
(5) Bu madde hükümlerine uymayan bisiklet sürücülerine 30 Türk Lirası, motorlu bisiklet ve motosiklet sürücülerine ise 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Yayaların Uyacakları Kurallar ile Çocuk, Hasta ve Sakat Taşıtları,
Gözleri Görmeyen Yayalar ve Yürüyüş Kolları
Yayalarla ilgili kurallar
Madde 77- (1) Karayollarında araç sürücüleri, yayalara nazaran öncelikle geçiş hakkına sahiptirler. Ancak;
a) Yayalar, okul önlerinde ve sair yerlerde trafik işaretleri ile belirlenmiş ışıksız yaya geçitlerinde öncelikle geçiş hakkına sahiptirler.
b) Otoyollarda ve yaya geçişini önlemek amacıyla fiziki engeller konulan diğer karayollarında yayaların karşıdan karşıya geçişi yasaktır.
(2) Yayaların karayolu üzerinde yürümesi kural olarak yasaktır. Ancak, karayolunun kenarında yayaların yürüyüşüne ayrılmış bir alanın bulunmaması halinde, iki yönlü yollarda sol kenardan olmak üzere, kontrollü olarak karayolu üzerinde yürüyebilirler.
(3) Yayaların karayolunu kullanmasına ilişkin diğer hususlar yönetmelikte belirlenir.
(4) Yayaların öncelikle geçiş hakkına riayet etmeyen sürücülere, 250 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(5) Yayaların öncelikle geçiş hakkına riayet etmeyen sürücünün bu nedenle trafik kazasına sebebiyet vermesi halinde, sürücü belgesi geri alınır. Ancak, Cumhuriyet savcısının iadesine karar vermesi veya adli kontrol kararı verilmemesi halinde, sürücü belgesi iade edilir.
(6) Yayaların karayolunu kullanmasına ilişkin kurallara aykırı hareket eden kişiye, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Çocuk, hasta ve sakat taşıtları, gözleri görmeyen yayalar, yürüyüş kolları
Madde 78– (1) Bu Kanun açısından;
a) Çocuk, hasta ve sakatlara ait motorsuz taşıtların sürücülerine, yayalarla ilgili hükümler uygulanır.
b) Gözleri görmeyen ve yönetmelikte gösterilen özel işaret ve benzerlerini taşıyan kişilerin, taşıt yolu üzerinde bulunmaları halinde, bütün sürücülerin yavaşlamaları ve gerekiyorsa durmaları ve yardımcı olmaları zorunludur.
c) Bir yetkili veya görevli yönetimindeki yürüyüş kolları arasından geçmek yasaktır.
(2) Birinci fıkranın (b) bendi hükmüne uymayan sürücülere, 125 Türk Lirası, (c) bendi hükmüne uymayan sürücülere ise 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hayvanla Çekilen veya Elle Sürülen Araçlarla
Hayvan Sürücüleri Hakkında Kurallar
Hayvanla çekilen, elle sürülen araçları sürenler ile hayvan sürücülerine ait kurallar
Madde 79- (1) Yerleşim birimleri dışındaki karayolunda, taşıt yolu üzerinde zorunlu haller dışında hayvan bulundurmak, karayollarının yasaklanmamış, kesimlerinde ise hayvanla çekilen veya elle sürülen araçları, hayvanları, hayvan sürülerini ve binek hayvanlarını trafik kurallarına uymadan sürmek ve bunları sürme yeteneğinden yoksun kimselerin yönetimine vermek veya başıboş bırakmak yasaktır.
(2) Taşıt yolunu kullanmak zorunda olan hayvan, sürü ve kümelerini sevk ve idare edenler, yönetmelikte belirtilen usul ve şartlara uymak zorundadırlar.
(3) Bu madde hükümlerine uymayanlara, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Yarış ve Koşular Hakkında Kurallar
Yarış ve koşulara ait kurallar
Madde 80- (1) Trafik düzeni ve güvenliği bakımından gerekli tedbirlerin alınmasını temin amacıyla;
a) Karayolları üzerinde yapılacak yarış ve koşular için mahalli mülki amirden,
b) Birden fazla il sınırları içindeki şehirlerarası karayolları üzerinde yapılacak milli ve milletlerarası yarış ve koşular için Ulaştırma Bakanlığının uygun görüşü alınarak İçişleri Bakanlığı’ndan,
İzin alınması zorunludur.
(2) İzinsiz yapılan yarış ve koşular derhal durdurulur. Yarış ve koşularda trafik güvenliği yönünden uygulanacak usul ve şartlar yönetmelikte gösterilir.
(3) Bu madde hükmüne aykırı olarak yarış veya koşu düzenleyenlere, mahalli mülki amir tarafından 10.000 Türk Lirası idari para cezası verilir.
ALTINCI BÖLÜM
Çeşitli Kurallar
Geçiş üstünlüğüne sahip araçlar ve sürme kuralları
Madde 81- (1) Öncelik sırasına göre;
a) Cankurtaran araçları, yaralı veya acil hasta taşıyan araçlar,
b) İtfaiye veya benzeri acil müdahale araçları,
c) Kaçan kişiyi, şüpheli, sanık veya hükümlüyü takip eden, olay veya kaza yerine ya da trafik güvenliğini korumak için tedbir almaya giden kolluk araçları,
d) Yolun yapım ve bakımından sorumlu kuruluşa ait kar ve buz mücadelesi çalışmalarında görevli araçlar veya olağanüstü hallerde yatay ve düşey işaretleme çalışmalarının yürütülmesinde görevli araçlar veya trafik kazası nedeniyle trafiğe kapanan yollarda yolu trafiğe açmak amacıyla görevlendirilen ve bu amaçla çalıştırılan araçlar,
e) Alarm sırasında sivil savunma hizmetlerinde görevli bulunan araçlar,
f) Koruma ile görevli ve korunan araçlar
Geçiş üstünlüğüne sahiptir.
(2) Geçiş üstünlüğü, halkın can ve mal güvenliğini tehlikeye sokmamak ve duyulur veya görülür geçiş üstünlüğü işaretini vermek şartı ile kullanılır.
(3) Geçiş üstünlüğü kullanılırken, araç sürücüsü bu Kanundaki kısıtlama ve yasaklamalarla bağlı değildir.
(4) Zorunluluk olmadığı hallerde geçiş üstünlüğünü kullanmak yasaktır.
(5) Geçiş üstünlüğüne sahip olmadığı halde bu kolaylıktan yararlanmak amacıyla hileli davranışlarda bulunan kişi üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
(6) Geçiş üstünlüğünü kullanmayı gerektiren bir sebep bulunmadığı halde bu hakkı kötüye kullanan sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(7) Geçiş üstünlüğüne sahip olup da birinci fıkradaki öncelik hakkına riayet etmeyen sürücülere, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Kişilere saygısızlık veya çevreyi kirletici hareketler
Madde 82- (1) Karayolunda;
a) Araçlardan bir şey atılması veya dökülmesi,
b) Araçların bir başkasının üzerine su veya çamur sıçratacak şekilde kullanılması,
c) Seyir halindeki aracın sürücüsü tarafından telefon gibi elektronik haberleşme cihazlarının ele alınarak kullanılması,
d) Yönetmelikte belirtilen haller dışında klakson çalınması,
e) Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak araçlarda ses, görüntü, müzik ve haberleşme cihazlarının bulundurulması ve kullanılması,
Yasaktır.
Bu madde hükümlerine uymayanlara, 60 Türk Lirası idari para cezası verilir. Ayrıca, aykırılığı tespit edilen cihazlar söktürülünceye kadar araç trafikten men edilir.
Okul taşıtları, işletenleri ve sürücülerine ait kurallar
Madde 83- (1) Okul taşıtlarının ve bu taşıtları kullanacak sürücülerin nitelikleri ile bu araçların kullanılmasına ve bu araçlarda öğrenci taşınmasına ilişkin esas ve usuller, İçişleri Bakanlığının görüşü alınarak Ulaştırma Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelikle belirlenir.
(2) Öğrenci taşınan aracın okul taşıtlarına ilişkin olarak yönetmelikte belirtilen nitelikleri taşımaması halinde, araç bu amaçla kullanılmaktan men edilir.
(3) Okul taşıtını kullanan sürücünün yönetmelikte belirtilen nitelikleri taşımaması halinde,
a) Araç işletene ait ise, işletene,
b) Araç işleten tarafından sürücüsüz olarak kiralanmış ise, işletene,
c) Araç işleten tarafından sürücü ile birlikte kiralanmış ise, araç sahibine ve işletene,
250 Türk Lirası idari para cezası verilir ve bu kişi aracı kullanmaktan men edilir.
(4) Yönetmelikte belirtilen nitelikleri taşımayan araçlarla öğrenci taşıyan kişilere, taşıdıkları her bir öğrenci için 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(5) Okul taşıtlarının kullanılmasına ve bu araçlarda öğrenci taşınmasına ilişkin olarak yönetmelikte belirlenen esas ve usullere aykırı hareket eden kişilere, 250 Türk Lirası para cezası verilir.
Demiryolu geçitlerinde uyulması gereken kurallar
Madde 84- (1) Demiryolu geçitlerinde;
a) Sürücülerin demiryolu geçitlerini, geçidin durumuna uygun olmayan hızla geçmeleri, ışıklı veya sesli işaretin vereceği “DUR” talimatına uymamaları, taşıt yolu üzerine indirilmiş veya indirilmekte olan tam veya yarım bariyerler varken geçide girmeleri yasaktır.
b) Işıklı işaret veya bariyerle donatılmamış demiryolu geçitlerini geçmeden önce, yayaların ve sürücülerin durmaları, herhangi bir demiryolu aracının yaklaşmadığından emin olduktan sonra geçmeleri zorunludur.
(2) Bu madde hükümlerine uymayanlara, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
YEDİNCİ KISIM
Trafik Kazaları
Trafik kazalarına karışanlar ile ilgili kurallar
Madde 85- (1) Trafik kazasına sebebiyet verilmiş olması halinde, kazaya karışan sürücüler;
a) Durmakla,
b) Sorumluluğun saptanmasında yararlı olacak kanıt ve izler dahil, kaza yerindeki durumu değiştirmemekle,
c) Yeni bir trafik kazasına sebebiyet vermemek için gerekli tedbirleri almakla,
d) Yaralı kişilerle ilgili olarak bildirimde veya yardımda bulunmakla,
e) İstendiği takdirde, kimliğini, adresini, sürücü ve trafik belgesi ile sigorta poliçe tarih ve numarasını ilgililere bildirmek ve göstermekle,
Yükümlüdürler.
(2) Sadece maddi hasarlı trafik kazalarında, yeni bir trafik kazasına sebebiyet vermemek ve trafik akışını engellememek için, mümkün olduğu takdirde olay yerinin fotoğrafları çekilerek, kazaya karışan araçların taşıt yolu dışına çıkarılması zorunludur. Ancak;
a) Taraflardan herhangi birinin sürücü belgesinin bulunmaması veya belgesinin kullandığı araç cinsi için yeterli olmaması,
b) Araçlardan herhangi birinin zorunlu mali sorumluluk sigortasının olmaması,
c) Sürücülerden herhangi birinde alkol, uyuşturucu veya uyarıcı madde aldığı şüphesinin bulunması,
d) Kazaya karışan araçlardan herhangi birinin kamu kurum veya kuruluşuna ait olması,
e) Kazada kamu malına veya üçüncü kişilere ait eşyaya zarar verilmiş olması,
f) Araçlardan herhangi birinin yabancı ülkede tescilli olması,
Hallerinde araç bu fıkra hükümlerine göre taşıt yolu dışına çıkarılsa bile trafik kolluğu olaya müdahale edinceye kadar olay yeri terk edilemez.
(3) Trafik kazalarında, kazanın oluşuna ilişkin gerekli tespitler yapılmadan aracı ile birlikte olay yerinden ayrılan sürücüler üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. Ancak, yaralı kişilere karşı yardım yükümlülüğü kapsamında olay yerinden ayrılan sürücüler hakkında bu hüküm uygulanmaz.
(4) Sadece maddi hasarlı trafik kazalarında, kazanın oluşumuna ilişkin gerekli tespitler yapılmadan araç ile birlikte olay yerinden ayrılan sürücüye, 500 Türk Lirası idari para cezası verilir.
(5) Birinci fıkranın (e) bendindeki yükümlülüğe aykırı hareket eden sürücülere, fiilleri suç oluşturmadığı takdirde, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Trafik Kazası Tespit Tutanağı
Madde 86- (1) Trafik kazası gerçekleştiğinde;
a) Adli soruşturma bakımından Ceza Muhakemesi Kanunu ile Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu’nun adli göreve ilişkin hükümleri uygulanır.
b) Karayolları trafik düzeni bakımından trafik kolluğu olaya el koyarak, bu Kanun hükümlerine göre gerekeni yapar.
(2) Trafik kolluğu trafik kazasının oluş şekline ilişkin olarak bir kaza tespit tutanağı düzenler. Bu tutanakta;
a) Kazanın meydana geldiği yer, zaman ve hava şartları,
b) Kazaya karışan kişilerin kimlik, sürücü belgesi ve kullandıkları araca ilişkin tescil belgesi bilgileri ile aracın sigortalılık durumuna ilişkin bilgiler,
c) Trafik kazasına karışan kişilerin hangi trafik kuralını ihlal ettiği,
d) Trafik kazası sonucunda ölen ya da yaralanan kişilerin kimlik bilgileri,
e) Sürücülerin kullandıkları araçlar dışında maddi hasara uğrayan malların sahiplerinin kimlik bilgileri,
Hususları ile ilgili bilgiler yer alır. Bu tutanakta ayrıca, kaza yerinin mevcut durumu bir kroki ile tespit edilir. Teknik imkânların bulunması halinde, kaza yerinin görüntüleri kayda alınarak tutanağa eklenir. Ancak, trafik kazası tespit tutanağında kimin ne oranda kusurlu olduğu hususunda herhangi bir değerlendirmede bulunulamaz.
(3) Kaza tespit tutanağının birer örneği, talepleri halinde;
a) Kazayla ilgili soruşturma başlatılması durumunda, soruşturma dosyasına konulmak üzere ilgili Cumhuriyet Başsavcılığına,
b) Kazaya karışan kişilere ya da kanuni temsilcilerine,
c) İlgili sigorta şirketlerinin yetkililerine,
d) Kaza sonucunda ölen kişilerin yakınlarına, yaralanan kişilere ya da kanuni temsilcilerine, maddi hasara uğrayan malların sahiplerine ya da kanuni temsilcilerine,
e) Kaza sonucunda yaralanan kişilere sağlık hizmeti veren kurum veya kuruluşlara,
Verilir.
(4) Trafik kazası tespit tutanağı, kaza nedeniyle yapılan soruşturma veya kovuşturmada özellikle kimin hangi trafik kuralını ihlal etmek suretiyle kazaya karıştığının tespiti amacıyla kullanılabilir.
(5) Trafik kolluğunun görevli olmadığı veya bulunmadığı karayollarında meydana gelen kazalarda trafik kazası tespit tutanağı mahalli genel kollukça düzenlenir ve bir örneği o yerin trafik kolluğuna gönderilir.
(6) 85 inci maddenin ikinci fıkrasına göre, araçlar yol dışına çıkarıldıktan sonra kazaya karışan sürücüler, olayın oluşu hakkında maddi hasarlı trafik kazası tespit tutanağı düzenleyerek müştereken imza altına alırlar. Bu tutanağın birer örneği, kazaya karışan araçlarla ilgili sigorta şirketlerinin yetkililerine araç sürücüleri veya sahipleri tarafından iletilir.
(7) Kazaya karışan tarafların maddi hasarlı trafik kazası tespit tutanağı düzenlenmesi hususunda kendi aralarında anlaşamamaları halinde, kazaya ilişkin tespit tutanağı Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince yetkilendirilen kişiler veya görevlendirilen sigorta eksperleri tarafından düzenlenir.
(8) Yalnız maddi hasarla sonuçlanan trafik kazalarının tespiti ve sorumluluk oranlarını değerlendirme işlemleri, Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliğince yetkilendirilen kişiler veya görevlendirilen sigorta eksperleri tarafından yerine getirilir. Maddi hasarlı trafik kazalarının tespiti ve değerlendirilmesi işlemleri ile bu hususta gerek duyulacak tedbir ve düzenlemeleri belirlemek üzere Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde, Hazine Müsteşarlığı Sigortacılık Genel Müdürlüğü ile İçişleri ve Ulaştırma Bakanlıklarından en az daire başkanı seviyesinde birer üye ile Birliği temsilen en az genel sekreter yardımcısı seviyesinde bir üyeden oluşan bir yönetim komitesi oluşturulur.
(9) Bu maddenin dördüncü fıkrası kapsamında yalnız maddi hasarla sonuçlanan ve Yönetmelikte trafik kolluğunca bakılacağı belirtilen kazalar dışında kalan kazalarda kazaya karışan tarafların maddi hasarlı trafik kazası tespit tutanağı düzenlenmesi hususunda kendi aralarında anlaşamaması durumunda trafik kazalarının tespitine ilişkin masraflar, tarafların kusur durumuna göre ilgili sigorta şirketleri ile Güvence Hesabı arasında paylaştırılır.
(10) Kazalarla ilgili tespit edilen bilgiler derlenerek istatistiki dökümler, Emniyet Genel Müdürlüğüne bildirilir.
(11) Bu madde hükmünün uygulanmasına ilişkin esas ve usuller İçişleri Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
SEKİZİNCİ KISIM
Hukuki Sorumluluk ve Sigorta
BİRİNCİ BÖLÜM
İşleten ve Araç İşleticisinin Bağlı Olduğu Teşebbüs Sahibinin Hukuki Sorumluluğu
Araç sahibinin ve işletenin sorumluluğu, trafik siciline şerh konulması
Madde 87- (1) Bir motorlu aracın işletilmesi bir kimsenin ölümüne, yaralanmasına veya gelir kaybına ya da bir şeyin zarara uğramasına sebep olursa, motorlu aracın işleteni bu zarardan sorumlu olur. Ancak, motorlu aracın bir teşebbüsün unvanı veya işletme adı altında veya bu teşebbüs tarafından kesilen biletle işletilmesi halinde, motorlu aracın işleteni ve bağlı olduğu teşebbüsün sahibi, doğan zarardan müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar.
(2) Aracı harekete geçiren mekanik aksamın çalıştırılması veya aracın mekanik aksam çalıştırılmaksızın işleten veya fiillerinden sorumlu olduğu kişiler tarafından hareket ettirilmesi işletilme halinin kabulü için yeterlidir.
(3) Motorlu araçla ölümlü veya yaralamalı trafik kazasına sebebiyet verilmiş olması halinde, aracın mülkiyetinin başkalarına devrinin önlenmesi amacıyla soruşturmayı yürüten Cumhuriyet savcısı tarafından aracın trafik siciline şerh konulabilir. Trafik sicilinde şerh bulunan aracın mülkiyetinin satış veya sair suretle bir başkasına devrine ilişkin hiçbir işlem yapılamaz. Buna rağmen satışın yapılması halinde hak kaybına uğrayan kişilerin maddi ve manevi zararlarının tazmininden satış işlemini gerçekleştiren kişiler müştereken ve müteselsilen sorumlu olurlar. Şerhin konulduğu tarihten itibaren üç ay içinde, şerhin devamına ilişkin mahkeme kararı ibraz edilmediği takdirde, bu şerh hükümsüz sayılır.
(4) İşletilme halinde olmayan bir motorlu aracın sebep olduğu trafik kazasından dolayı sorumlu tutulmak istemeyen işleten veya teşebbüs sahibinin, kazanın oluşumunda kendisinin veya fiillerinden sorumlu tutulduğu kişilerin herhangi bir kusurunun bulunmadığını ispat etmesi gerekir.
(5) İşleten ve araç işleticisi teşebbüs sahibi, hakimin takdirine göre kendi aracının katıldığı bir kazadan sonra yapılan yardım çalışmalarından dolayı yardım edenin maruz kaldığı zarardan da sorumlu tutulabilir. Ancak, bu durumda işletici teşebbüs sahibinin sorumlu kılınabilmesi için kazadan kendisinin sorumlu olması veya yardımın doğrudan doğruya kendisine veya araçta bulunanlara yahut kazaya taraf olan üçüncü kişilere yapılması gerekir.
(6) İşleten ve araç işleticisi teşebbüsün sahibi, aracın sürücüsünün veya aracın kullanılmasına katılan yardımcı kişilerin kusurundan, kendi kusuru gibi sorumludur.
İşletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluktan kurtulması veya sorumluluğun azaltılması
Madde 88- (1) İşleten veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın bir mücbir sebepten veya zarar görenin veya bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur.
(2) Sorumluluktan kurtulamayan işleten veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi, kazanın oluşunda zarar görenin kusurunun bulunduğunu ispat ederse, hakim, durum ve şartlara göre tazminat miktarını indirebilir.
Genel hükümlerin uygulanması
Madde 89- (1) Yaralanan veya ölen kişi, hatır için karşılıksız taşınmakta ise veya motorlu araç, yaralanan veya ölen kişiye hatır için karşılıksız verilmiş bulunuyorsa, işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu ve motorlu aracın maliki ile işleteni arasındaki ilişkide araca gelen zararlardan dolayı sorumluluk, genel hükümlere tabidir.
(2) Zarar görenin beraberinde bulunan bagaj ve benzeri eşya dışında araçta taşınan eşyanın uğradığı zararlardan dolayı işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin sorumluluğu da genel hükümlere tabidir.
Zarar verenlerin birden fazla olması
Madde 90- (1) Bir motorlu aracın karıştığı bir kazada, bir üçüncü kişinin uğradığı zarardan dolayı, birden fazla kişi tazminatla yükümlü bulunuyorsa, bunlar müteselsil olarak sorumlu tutulur.
(2) Birden fazla kişinin sorumlu olduğu durumlarda, bunlar arasındaki ilişki bakımından zarar, olayın bütün şartları değerlendirilerek paylaştırılır. Özel durumlar ve özellikle araçların işletme tehlikeleri, zararın iç ilişkide başka türlü paylaştırılmasını haklı göstermedikçe, işletenler ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleri kusurları oranında zarara katlanırlar.
İşletenler veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleri arasında zararın tazmini
Madde 91- (1) Birden çok motorlu aracın katıldığı bir kazada işletenlerden biri bedensel bir zarara uğrarsa, özel durumlar ve özellikle işletme tehlikeleri başka türlü paylaştırmayı haklı göstermedikçe, kazaya katılan araçların işletenleri ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleri kendilerine düşen kusur oranında, zararı gidermekle yükümlüdürler.
(2) İşletenlerden ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahiplerinden birine ait bir şeyin zarara uğraması halinde, zarar gören, ancak zarar veren işletenin veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kimsenin kusuru veya geçici olarak temyiz gücünü kaybetmesi veya zarar verene ait araçtaki bir bozukluk yüzünden zararın vuku bulduğunu ispat etmesi halinde, zarar veren işleten veya işleticinin bağlı olduğu teşebbüs sahibi tazminatla yükümlü tutulur.
(3) Tazminatla yükümlü olan işletenler veya işleticinin bağlı olduğu teşebbüs sahipleri, zarar gören işletene veya işleticinin bağlı olduğu teşebbüs sahibine karşı müteselsilen sorumludurlar.
Maddi ve manevi tazminat
Madde 92- (1) Maddi ve manevi tazminatın biçimi ve kapsamı konularında Borçlar Kanunu’nun haksız fiillere ilişkin hükümleri uygulanır.
İKİNCİ BÖLÜM
Sigorta
Mali sorumluluk sigortası yaptırma zorunluluğu
Madde 93- (1) İşletenlerin, bu Kanunun 87 nci maddesine göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur.
(2) Zorunlu mali sorumluluk sigortasına ilişkin primler peşin ödenir. Ancak, Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakanlık, primlerin taksit halinde tahsil edilmesine ilişkin düzenleme yapmaya yetkilidir.
(3) Sigorta yaptıranların, sigorta şirketlerine ödeyecekleri sigorta priminin % 5’i oranındaki tutar, sigorta şirketi tarafından tahsil edildiği ayı takip eden ayın en geç 20’sine kadar, İçişleri Bakanlığı Merkez Saymanlığı hesabına yatırılır. Yatırılan bu tutarlar, bütçeye gelir kaydedilir.
(4) Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası bulunmayan araçlar trafikten men edilir.
(5) Turistlere ait taşıtlarla, milletlerarası çok taraflı veya karşılıklı anlaşmalar kapsamına giren yabancı plakalı taşıtların Türkiye’de geçerli milletlerarası anlaşmalarla kabul edilmiş sigortaları yoksa, bunlar için zorunlu mali sorumluluk sigortası Türkiye sınırlarına girişleri sırasında yapılır.
(6) Milletlerarası hukukun meşru saydığı hallerde, ortak savunma veya barış harekâtı çerçevesinde Türkiye’de harekât, eğitim veya tatbikat maksadıyla bulunmasına izin verilen yabancı silâhlı kuvvetlerin neden olabileceği hasar ve zararların tazmini konularının özel bir anlaşmayla düzenlendiği hallerde, bu kapsamda Türkiye’ye girecek yabancı askerî araçlar bakımından bu madde hükmü uygulanmaz.
(7) Bu madde hükmüne uymayanlara, 125 Türk Lirası idari para cezası verilir.
Zorunlu mali sorumluluk sigortası dışında kalan hususlar
Madde 94- (1) Aşağıdaki hususlar, zorunlu mali sorumluluk sigortası kapsamı dışındadırlar.
a) İşletenin; bu Kanun uyarınca eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilere karşı yöneltebileceği talepler,
b) İşletenin; eşinin usul ve füruğunun, kendisine evlat edinme ilişkisi ile bağlı olanların ve birlikte yaşadığı kardeşlerinin mallarına gelen zararlar nedeniyle ileri sürebilecekleri talepler,
c) İşletenin; bu Kanun uyarınca sorumlu tutulmadığı şeye gelen zararlara ilişkin talepler,
d) Bu Kanunun 107 nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre zorunlu mali sorumluluk sigortasının teminatı altında yapılacak motorlu araç yarışlarındaki veya yarış denemelerindeki kazalardan doğan talepler,
e) Motorlu araçta taşınan eşyanın uğrayacağı zararlar.
En az sigorta tutarları
Madde 95- (1) Zorunlu mali sorumluluk sigortası genel şartları, teminat tutarları ile tarife ve talimatları Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakanlıkça tespit edilir ve Resmi Gazete’de yayımlanır. Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan, zorunlu mali sorumluluk sigorta tarifelerini belirleyeceği esaslar çerçevesinde serbest bırakmaya yetkilidir.
(2) Tarife ve talimatların tespitinde; araç türleri; coğrafi bölge; sigorta süresi içinde herhangi bir hasar ödemesine neden olmayan işletenlerin primlerinin indirilmesi yoluyla ödüllendirilmesi, hasar ödemesine neden olan işletenlerin primlerinin yükseltilmesi yoluyla cezalandırılması ve gerekli görülen diğer hususlar dikkate alınır.
Tazminatın azaltılması veya kaldırılması sonucunu doğuran haller
Madde 96- (1) Sigorta sözleşmesinden veya sigorta sözleşmesine ilişkin kanun hükümlerinden doğan ve tazminat yükümlülüğünün kaldırılması veya miktarının azaltılması sonucunu doğuran haller zarar görene karşı ileri sürülemez.
(2) Ödemede bulunan sigortacı, sigorta sözleşmesine ve bu sözleşmeye ilişkin kanun hükümlerine göre, tazminatın kaldırılmasını veya azaltılmasını sağlayabileceği oranda sigorta ettirene başvurabilir.
Zarar görenlerin çokluğu
Madde 97- (1) Zarar görenlerin tazminat alacakları, sigorta sözleşmesinde öngörülen sigorta tutarından fazla ise zarar görenlerden her birinin sigortacıya karşı yöneltebileceği tazminat talebi, sigorta tutarının tazminat alacakları toplamına olan oranına göre indirime tabi tutulur.
(2) Başka tazminat taleplerinin bulunduğunu bilmeksizin zarar görenlerin birine veya birkaçına kendilerine düşecek olandan daha fazla ödemede bulunan iyi niyetli sigortacı, yaptığı ödeme çerçevesinde, diğer zarar görenlere karşı da borcundan kurtulmuş sayılır.
Doğrudan doğruya talep ve dava hakkı
Madde 98- (1) Zarar gören, zorunlu mali sorumluluk sigortasında öngörülen sınırlar içinde doğrudan doğruya sigortacıya karşı talepte bulunabileceği gibi dava da açabilir.
Tedavi giderlerinin ödenmesi
Madde 99- (1) Sigortacılar veya 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen durumlarda Güvence Hesabı motorlu araçların sebep oldukları kazalarda yaralanan kimselerin ilk yardım, muayene ve kontrol veya bu yaralanmadan ötürü ayakta, klinikte, hastane ve diğer yerlerdeki tedavi giderleri ile tedavinin gerektirdiği diğer giderleri trafik kolluğu tarafından düzenlenen trafik kazası tespit tutanağındaki kimin hangi trafik kuralını ihlal ettiği hususundaki tespitleri dikkate almak suretiyle sorumluluk oranlarını belirleyerek, merkez veya kuruluşlarından birine iletildiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde ve zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları kapsamında öder.
(2) Birden çok aracın karıştığı bir trafik kazasında zarar gören kişiler, araçların sigortacılarından herhangi birine veya Sigortacılık Kanununun 14 üncü maddesinde belirtilen durumlarda Güvence Hesabına başvurarak zararın giderilmesini isteyebilirler. Giderleri ödeyen sigortacı veya Güvence Hesabı, ödediği miktarın sorumluluk oranlarına göre paylaşılmasını talep edebilir.
(3) Bu Kanun kapsamında sigorta şirketlerince yapılacak tazminat ödemelerinde esas alınacak belgeleri belirlemeye, Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yetkilidir.
(4) Bu madde hükmüne uymayan sigorta şirketinin yetkilileri hakkında ikiyüz günden bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
Tazminat ve giderlerin ödenmesi
Madde 100- (1) Sigortacılar, hak sahibinin kaza veya zarara ilişkin tespit tutanağını veya bilirkişi raporunu merkez veya kuruluşlarından birine ilettiği tarihten itibaren sekiz iş günü içinde, trafik kolluğu tarafından trafik kazası tespit tutanağı düzenlenmiş ise bu tutanağı dikkate almak suretiyle sorumluluk oranlarını belirleyerek, zorunlu mali sorumluluk sigortası sınırları içinde kalan miktarları hak sahibine ödemek zorundadırlar.
(2) Ödemeyi yapan sigortacı, ödenen miktarın sorumluluk oranlarında paylaşılmasını diğer sigortacılardan yazılı olarak talep eder. Diğer sigortacılar talep tarihinden itibaren sekiz iş günü içinde kendilerine düşen miktarı talepte bulunana öder.
(3) Bu kanun kapsamında tedavi giderleri ile tazminat ve diğer giderlerin ödenmesi ile ilgili sorumluluk oranlarının belirlenmesine dair usul ve esaslar İçişleri Bakanlığı ve Sigorta Reasürans Şirketleri Birliğinin görüşleri alınarak Hazine Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
(4) Bu madde hükmüne uymayan sigorta şirketinin yetkilileri hakkında ikiyüz günden bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
İhtiyari mali sorumluluk sigortasına uygulanacak hükümler
Madde 101- (1) Bu Kanunun sorumluluğun kaldırılması veya tazminatın azaltılmasına ilişkin 96 ncı maddesi ve zamanaşımına ilişkin 110 uncu maddesi ihtiyari mali sorumluluk sigortasında da uygulanır.
Sigorta sözleşmesi yapmaya yetkili sigorta şirketleri ve sigorta yapma zorunluluğu
Madde 102- (1) Bu Kanunda öngörülen zorunlu mali sorumluluk sigortası, ilgili branşta ruhsatı olan sigorta şirketleri tarafından yapılır. Bu sigorta şirketleri zorunlu mali sorumluluk sigortasını yapmakla yükümlüdürler.
(2) Bu madde hükmüne uymayan sigorta şirketi yetkilileri hakkında ikiyüz günden bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
Sigortalılar Bilgi Merkezi ve Bilgilerin Paylaşımı
Madde 103- (1) Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde oluşturulan bilgi merkezi, bünyesinde kayıtlı değerlendirmeye esas bilgilerden İçişleri Bakanlığı’nca istenilecek bilgileri vermek zorundadır.
(2) Sigorta şirketleri, sigortasını yaptırmamış işletenleri tespit amacıyla zorunlu mali sorumluluk sigortası poliçeleri ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığı’nca istenilecek bilgileri vermek zorundadırlar.
(3) Trafikle ilgili görev ve yetkileri bulunan tüm kurum ve kuruluşlar, trafik kazalarına karışan araçlara ilişkin talep edilen bilgileri İçişleri Bakanlığına iletmek zorundadırlar.
(4) Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği nezdinde oluşturulan bilgi merkezine, İçişleri Bakanlığı tarafından uygun görülecek motorlu araç kayıt bilgileri verilebilir.
(5) Bu maddeye aykırı hareket eden sigorta şirketi yetkilileri hakkında 102 nci maddedeki cezalar uygulanır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Özel Durumlar
Motorlu araç römorkları
Madde 104- (1) Bir römorkun veya yarı römorkun veya çekilen bir aracın sebep olduğu zarardan dolayı, çekicinin işleteni, motorlu aracı işletenin sorumluluğuna ilişkin hükümlere göre sorumlu tutulur. Çekilen araçla ilgili olarak sorumluluk genel hükümlere tabidir.
(2) Çekicinin sorumluluk sigortası, çekiciyi işletenin, römorkun sebep olduğu zarardan dolayı sorumluluğunu da kapsar.
(3) İnsan taşımada kullanılan römorklar, römork için ek bir sorumluluk sigortası yaptırılarak tüm katarın en az zorunlu mali sorumluluk sigortası tutarlarının kapsamına girmesi sağlanmadıkça, trafiğe çıkarılamaz.
Motorsuz Taşıtlar
Madde 105- (1) Motorsuz taşıt sürücülerinin hukuki sorumluluğu genel hükümlere tabidir.
Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunanlar
Madde 106- (1) Motorlu araçlarla ilgili mesleki faaliyette bulunan teşebbüslerin sahibi, gözetim, onarım, bakım, alım-satım, araçta değişiklik yapılması amacı ile veya benzeri bir amaçla kendisine bırakılan bir motorlu aracın sebep olduğu zararlardan dolayı, işleten gibi sorumlu tutulur. Aracın işleteni ve araç içinde zorunlu mali sorumluluk sigortası yapan sigortacısı bu zararlardan sorumlu değildir.
(2) Yukarıda yazılı teşebbüs sahipleri kendilerine bırakılan motorlu araçların tümünü kapsamak üzere esasları Hazine Müsteşarlığı’nın bağlı bulunduğu Bakanlıkça tespit edilecek bir zorunlu mali sorumluluk sigortası yaptırmaya ve denetimlerde bu sigortanın yapıldığını belgelemeye mecburdurlar.
(3) İşletenin sorumluluk sigortasına ilişkin hükümler, burada da uygulanır.
(4) Motorlu araçları mesleki veya ticari amaçlar için elinde bulunduran teşebbüs sahipleri bu araçların yönetmelikte gösterilecek biçimde bir defterini tutmakla yükümlüdürler.
(5) Bu madde hükmüne uymayan teşebbüs sahipleri hakkında, ikiyüz günden bin güne kadar adli para cezasına hükmolunur.
(6) İkinci fıkrada sözü edilen sigortayı yaptırmayan teşebbüs sahiplerinin bu işyerleri, geçerli sigorta teminatı alınana kadar mahallin en büyük mülki amirince faaliyetten men edilir.
Yarışlar
Madde 107- (1) Yarış düzenleyicileri, yarışa katılanların veya onlara eşlik edenlerin araçları ile gösteride kullanılan diğer araçların sebep olacakları zararlardan dolayı motorlu araç işleteninin sorumluluğuna ilişkin hükümler uyarınca sorumludurlar.
(2) Yarışçıların veya onlarla birlikte araçta bulunanların uğrayacakları zararlarla, gösteride kullanılan araçların uğradıkları zararlardan dolayı sorumluluk genel hükümlere tabidir.
(3) Yarış düzenleyicilerinin, yarışa katılanların ve yardımcı kişilerin, yarış esnasında üçüncü kişilere karşı olan sorumluluklarını karşılamak üzere bir mali sorumluluk sigortası yaptırmaları zorunludur. Bu gibi yarışlara izin vermeye yetkili olan makamın talebi üzerine Hazine Müsteşarlığının bağlı bulunduğu Bakan durum ve şartlara göre en az sigorta tutarlarını belirlemekle görevlidir. Motorlu araçlar için yapılacak sigortalarda en az sigorta tutarları zorunlu mali sorumluluk sigortasındaki tutarlardan az olamaz. Bu Kanunun zarar görenin doğrudan doğruya sigortacıyı dava edebilmesine ilişkin 98 inci maddesi hükümleri ile zarar görenlerin birden çok olması haline ilişkin 97 nci maddesi hükümleri burada da uygulanır.
(4) Yetkili makamdan izin alınmaksızın düzenlenen bir yarışta vuku bulan zararlar, zarara sebep olan motorlu aracın sorumluluk sigortacısı tarafından karşılanır. Böyle bir durumda, sigortacı yarış için özel bir sigortanın yapılmamış olduğunu bilen veya gerekli özenin gösterilmesi halinde bilebilecek olan işleten veya işletenlere rücu edebilir.
(5) Bu madde hükümleri ortalama hızı saatte en az elli kilometrenin üstünde olan veya ulaşılacak hıza göre değerlendirme yapılması öngörülen motorlu araç veya bisiklet sporu gösterilerinde uygulanır.
(6) Bu hükümler, yarış güzergahının diğer trafiğe kapatılması halinde de geçerlidir. İçişleri Bakanlığı, bu madde hükümlerinin başka yarışlar bakımından da uygulanmasına karar verebilir.
Devlete ve kamu kuruluşlarına ait araçlar
Madde 108- (1) Genel bütçeye dahil dairelerle, katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine ve belediyelere, kamu iktisadi teşebbüslerine ve kamu kuruluşlarına ait motorlu araçların sebep oldukları zararlardan dolayı bu Kanunun, işletenin hukuki sorumluluğuna ilişkin hükümleri uygulanır. Bu kuruluşlar, 87 nci maddenin birinci fıkrasına göre olan sorumluluklarının karşılanmasını sağlamak üzere 102 nci maddedeki şartlara haiz Türkiye’de faaliyet gösteren sigorta şirketlerine mali sorumluluk sigortası yaptırmakla yükümlüdürler.
Çalınan veya yağmalanan araçlarda sorumluluk
Madde 109- (1) Bir motorlu aracı çalan veya yağmalayan kimse işleten gibi sorumlu tutulur. Aracın çalınmış veya yağmalanmış olduğunu bilen ve bunu zamanında yetkili makama bildirmeyen veya gereken özeni gösterdiği takdirde öğrenebilecek ya da yağmalanmasını engelleyebilecek durumda olan aracın sürücüsü de işletenle birlikte müteselsilen sorumludur. İşleten, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu olduğu kişilerden birinin, aracın çalınmasında veya yağmalanmasında kusurlu olmadığını ispat ederse, sorumlu tutulamaz. İşleten, sorumlu olduğu durumlarda diğer sorumlulara rücu edebilir.
(2) Aracın çalındığı veya yağmalandığını bilerek binen yolculara karşı sorumluluk, genel hükümlere tabidir.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ortak Hükümler
Zamanaşımı
Madde 110- (1) Motorlu araç kazalarından doğan maddi zararların tazminine ilişkin talepler, zarar görenin zararı ve tazminat yükümlüsünü öğrendiği tarihten başlayarak iki yıl ve her halde, kaza gününden başlayarak on yıl içinde zamanaşımına uğrar.
(2) Dava, cezayı gerektiren bir fiilden doğar ve ceza kanunu bu fiil için daha uzun bir zamanaşımı süresi öngörmüş bulunursa, bu süre, maddi tazminat talepleri içinde geçerlidir.
(3) Zamanaşımı, tazminat yükümlüsüne karşı kesilirse, sigortacıya karşı da kesilmiş olur. Sigortacı bakımından kesilen zamanaşımı, tazminat yükümlüsü bakımından da kesilmiş sayılır.
(4) Motorlu araç kazalarında tazminat yükümlülüklerinin birbirlerine karşı rücu hakları, kendi yükümlülüklerini tam olarak yerine getirdikleri ve rücu edilecek kimseyi öğrendikleri günden başlayarak iki yılda zamanaşımına uğrar.
(5) Diğer hususlarda, genel hükümler uygulanır.
Yetkili mahkeme
Madde 111- (1) Motorlu araç kazalarından dolayı hukuki sorumluluğa ilişkin davalar, sigortacının merkez veya şubesinin veya sigorta sözleşmesini yapan acentanın bulunduğu yer mahkemelerinden birinde açılabileceği gibi kazanın vuku bulduğu yer mahkemesinde de açılabilir.
Sorumluluğa ilişkin anlaşmalar
Madde 112- (1) Bu Kanunla öngörülen hukuki sorumluluğu kaldıran veya daraltan anlaşmalar geçersizdir.
(2) Tazminat miktarlarına ilişkin olup da, yetersiz veya fahiş olduğu açıkça belli olan anlaşmalar veya uzlaşmalar yapıldıkları tarihten başlayarak iki yıl içinde iptal edilebilir.
DOKUZUNCU KISIM
Cezaların Uygulanması
Cezaların Uygulanması
Madde 113- (1) Birden fazla trafik kuralının ihlali halinde, her bir kural ihlali dolayısıyla ayrı ayrı idari para cezası verilir.
(2) Bu Kanunda öngörülen idari para cezalarının verilmesine ve yerine getirilmesine ilişkin esas ve usuller bakımından 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun ilgili hükümleri uygulanır.
Tutanak ve makbuz ve örneklerinin bastırılması
Madde 114– (1) Bu Kanun hükümlerine göre verilecek idari para cezalarına ilişkin tutanak ve makbuz örneklerinin şekil ve içeriği, Kabahatler Kanunu hükümlerine uygun olarak İçişleri ve Maliye Bakanlıklarınca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
(2) Bu tutanak ve makbuz örnekleri, Maliye Bakanlığınca bastırılır ve bu Kanunla yetki verilen kurum ve kuruluşlara dağıtımı sağlanır.
(3) Tutanak ve makbuzlar, İçişleri ve Maliye Bakanlıklarınca belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda elektronik ortamda da düzenlenebilir.
Tescil plakası üzerinden araç sahibine idari para cezası verilebilecek haller
Madde 115- (1) Aşağıdaki hallerde tescil plakası üzerinden araç sahibine idari para cezası verilir;
a) Trafiği tehlikeye düşürecek veya trafiğe engel olacak şekilde ya da yasaklanmış yerlerde park edilmiş olması halinde,
b) Dur uyarısına rağmen durmayarak seyre devam edilmiş olması halinde,
c) Seyir halinde iken ihlal edilen trafik kuralı dolayısıyla aracın durdurulmasının imkânsız olduğu veya güçlük arz ettiği ya da durdurma yetkisinin bulunmadığı hallerde,
d) Trafik kuralının ihlal edildiğinin teknik cihazlarla tespit edildiği hallerde.
(2) Birinci fıkradaki hallerde düzenlenen idari para cezası karar tutanağı, trafik kaydında araç sahibi olarak görülen kişiye tebliğ edilir.
(3) Tebligata, idari para cezası kararına karşı kanun yollarına başvurulmasına ve bu cezanın tahsiline ilişkin esas ve usuller bakımından Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanır.
(4) Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesine trafik idari para cezası karar tutanaklarının tebliği amacıyla konulan ödeneğin yetmemesi halinde, münhasıran bu gider için kullanılmak üzere, bir önceki yıl trafik idari para cezaları gelir gerçekleşmesinin yüzde 10’una kadar ödenek eklemeye Maliye Bakanı yetkilidir.
(5) Trafik kuralının ihlal edildiği aracın yabancı plakalı olması halinde, sürücüsünün Türk vatandaşı olup olmadığına bakılmaksızın, verilen idari para cezası peşin olarak, peşin tahsilât mümkün olmadığı takdirde, aracın gümrük kapısından çıkışı sırasında, tahsil edilir. İdari para cezası tahsil edilinceye kadar aracın gümrük kapısından çıkışına izin verilmez.
Ceza puanı uygulaması, puanlama ve trafik kazası nedeniyle sürücü belgelerinin geri alınması
Madde 116- (1) Bu Kanunda belirlenen trafik kurallarına aykırı davranışları dolayısıyla idari para cezası verilen sürücülere, aldıkları her ceza için esasları yönetmelikte belirlenen ceza puanları verilir.
(2) Trafik kuralının ihlal edildiği tarihten geriye doğru bir yıl içinde toplam 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgeleri iki ay süre ile geri alınır. Süresi sonunda, verilen idari para cezalarının tamamının tahsil edilmiş veya taksitlendirilmesine karar verilmiş olması şartıyla, sürücü belgesi iade edilir.
(3) Bir yıl içinde ikinci defa 100 ceza puanını dolduran sürücülerin, sürücü belgeleri dört ay süre ile geri alınır ve Sağlık Bakanlığınca sürücü davranışlarını geliştirme eğitimine tabi tutulurlar. Eğitimi başarıyla tamamlayanlara, süresi sonunda verilen idari para cezalarının tamamının tahsil edilmiş veya taksitlendirilmesine karar verilmiş olması şartıyla, belgeleri iade edilir.
(4) Bir yıl içinde üçüncü defa 100 ceza puanını dolduran sürücülerin sürücü belgesi, kolluğun talebi üzerine sulh ceza hakiminin kararı ile iptal edilir. Bu sürücüler;
a) Psikoteknik değerlendirmeye ve psikiyatri uzmanının muayenesine tabi tutularak, muayene sonucunda sürücülük yapmasına engel hallerinin bulunmadığı hususunda rapor düzenlenmesi,
b) Tekrar sınav başarı belgesi almaları,
Halinde, verilen idari para cezalarının tamamının tahsil edilmiş veya taksitlendirilmesine karar verilmiş olması şartıyla, kendilerine yeniden sürücü belgesi verilebilir.
(5) Ceza puanlarının tespit ve uygulanmasına ait usul ve esaslar yönetmelikte gösterilir.
ONUNCU KISIM
Çeşitli Hükümler
Olağanüstü hallerde ve savaşta karayolunda trafiğin düzenlenmesi ve denetimi
Madde 117- (1) Olağanüstü hallerde ve savaşta karayolunun kullanılması, trafiğin düzenlenmesi ve yönetimi esasları Genelkurmay Başkanlığı’nın görüşü alınarak yönetmelikte gösterilir.
(2) Barışta, bu düzenleme ve yönetimi denemek için yapılacak manevra ve tatbikatlarda Genelkurmay Başkanlığı’nın istemi üzerine özel uygulamalar yapılabilir.
Araçların trafiğe çıkarılmalarında kısıtlama ve yasaklamalar
Madde 118- (1) Trafiğin ve karayolu yapısının büyük ölçüde etkilendiği karayollarında ikili ve çok taraflı anlaşma hükümleri saklı kalmak üzere, uluslararası transit ve yurt içi taşımalar belirli gün ve saatlerde kısıtlanabilir veya yasaklanabilir.
(2) Kısıtlama ve yasaklamalar Ulaştırma Bakanlığı ve Gümrük Müsteşarlığının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığı’nca tespit ve ilan edildikten sonra uygulanır.
Sahipleri tarafından teslim alınmayan araçlar
Madde 119- (1) Buluntu olması nedeniyle veya bu Kanun hükümleri gereğince trafikten men edilerek alıkonulan, ancak sahipleri tarafından altı ay içinde teslim alınmayan veya aranmayan araçlar Hazinece satılarak, bedelleri emanet hesabına alınır. Bu araçların maliklerinden adresi bilinenlere, satışından önce tebligat yapılır.
(2) Satıldığı tarihten itibaren beş yıl içinde müracaat halinde emanet hesabındaki bedeller, işlemler sırasında yapılan masraflar düşüldükten sonra ilgililerine iade edilir. Beş yıl içinde herhangi bir müracaatın olmaması halinde söz konusu bedeller Hazineye irat kaydedilir.
Trafik kazalarına karışan yük veya yolcu taşımacılığı yapan firmaların adlarının teşhiri
Madde 120- (1) Karayollarında yük veya yolcu taşımacılığı yapan firmalara ait taşıtların karışmış olduğu ölümlü trafik kazası sonuçlarının, kusurlu araç veya araçları kullanan sürücü ve araca ait plaka numaraları ile birlikte firmanın unvanının, televizyon ve basın organları aracılığı ile kamuoyuna görüntülü ve yazılı olarak kusur oranlarından söz edilmeksizin ilanı, sırrın ifşaı ve ticari itibarın ihlali sayılmaz.
Trafik bilgi paylaşım ücretleri
Madde 121- (1) Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi bünyesindeki veri tabanında tutulan bilgiler, kişisel veriler ve ticari sır kapsamındaki bilgiler hariç olmak üzere, 24/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli cetvellerde yer almayan kamu kurum ve kuruluşları ile diğer kişilere ücreti karşılığında verilir. Alınacak ücretler İçişleri ve Maliye Bakanlıklarınca birlikte belirlenir. Tahsil edilen hizmet bedeli tutarları trafik hizmetlerinde kullanılmak üzere Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinde mevcut ya da açılacak özel tertiplere ödenek olarak kaydedilir. Buna dair usul ve esaslar yönetmelikte belirlenir.
Kadrolar
Madde 122- (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte 17/10/1996 tarihli ve 4199 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası ve 43 üncü maddesi ile eklenen Ek Madde 7 ile Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde kurulan Trafik Hizmetleri Başkanlığı ile Trafik Uygulama ve Denetleme Dairesi Başkanlığı, Trafik Planlama ve Destek Dairesi Başkanlığı, Trafik Eğitim ve Araştırma Dairesi Başkanlığı ve Trafik Araştırma Merkezi Müdürlüğü ve ihdas edilen kadrolar aynı şekilde faaliyetlerine devam ederler.
(2) Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi hizmetlerinde kullanılmak üzere ekli listede yer alan kadrolar ihdas edilerek 14/12/1983 tarihli ve 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı cetvelin Emniyet Genel Müdürlüğüne ilişkin bölümüne eklenmiştir.
Yönetmelikler
Madde 123- (1) Bu Kanunla ilgili Karayolları Trafik Yönetmeliği, ilgili bakanlıkların görüşü alınmak suretiyle İçişleri Bakanlığının koordinatörlüğünde Ulaştırma Bakanlığı ile müştereken, bu Kanunda çıkarılması öngörülen diğer yönetmelikler ilgili bakanlıklarca kanunun yayımı tarihinden itibaren bir yıl içinde çıkarılır ve Resmi Gazete’de yayımlanır.
(2) Bu Kanunda belirtilmeyen, ancak trafik güvenliği ve düzeni ile ilgili olarak Karayolları Trafik Yönetmeliği veya bu Kanuna istinaden çıkarılan yönetmeliklerde belirtilen diğer kurallara, şartlara, hak ve yükümlülüklere uymayanlar hakkında, 60 Türk Lirası idari para cezası uygulanır.
ONBİRİNCİ KISIM
Ek Maddeler ve Geçici Hükümler
Geçici Hükümler
Geçici Madde 1- (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte sürücü belgesi sahibi olanlar ile sınav başarı belgesi bulunan veya sürücü kurslarına kayıt yaptırmış olanların alacakları;
a) A1 Sınıfı Sürücü Belgeleri A1,
b) A2 Sınıfı Sürücü Belgeleri A,
c) B Sınıfı Sürücü Belgeleri D1 ve f,
d) C Sınıfı Sürücü Belgeleri C, D1 ve f,
e) D Sınıfı Sürücü Belgeleri C+E, D1+E ve f,
f) E Sınıfı Sürücü Belgeleri C, D ve f, (28/4/1997 tarihinden öncekiler ayrıca B+E, C+E, D+E),
g) F Sınıfı Sürücü Belgeleri f,
h) G Sınıfı Sürücü Belgeleri g,
i) H Sınıfı Sürücü Belgeleri h,
Sınıfı Sürücü Belgeleri ile değiştirilir.
(2) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla verilmiş olan ve bu Kanuna göre değiştirilmesi zorunlu olan sürücü belgelerinin değiştirme işlemlerinden harç alınmaz. Değiştirme işlemleri üç yıl içinde tamamlanır. Bu işlemlere ait esas ve usuller İçişleri Bakanlığınca belirlenir. Belirtilen süre içerisinde değiştirilmeyen sürücü belgeleri geçersiz sayılır. Ancak, başvuruları halinde, gerekli harçlar ödendikten sonra kendilerine geçersiz sayılan sürücü belgesinin karşılığı olan yeni sürücü belgesi verilir.
Geçici Madde 2- (1) Araç muayenesi ile ilgili olarak Karayolları Genel Müdürlüğünce verilen hizmet, yetkilendirilen gerçek veya tüzel kişilerce faaliyete geçirilinceye kadar devam eder. Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan muayeneler için 41 inci maddede belirtilen muayene ücreti ile bu ücretin genel katma değer vergisi oranı kadar fazlasından oluşan tutar, Teknik Muayene Harcı olarak vergi dairelerince tahsil edilir. Bu harç hakkında 492 sayılı Harçlar Kanunu hükümleri uygulanır.
Geçici Madde 3- (1) Maddi hasarlı trafik kazalarının değerlendirilmesinde yetkili kılınan Türkiye Sigorta ve Reasürans Şirketleri Birliği veya yetki vereceği gerçek veya tüzel kişiler, bu konuda gerekli teşkilatlanmalarını, araç tekniği, yol bilgisi, trafik mevzuatı konularında personel istihdam ve eğitimini iki yıl içerisinde tamamlamak zorundadırlar.
Geçici Madde 4- (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce edinilmiş ve çeşitli sebeplerle tescili yapılmamış olan tarım veya orman traktörü ile motorlu bisiklet ve motosikletlerin tescil işlemleri bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren iki yıl içinde tamamlanır. Bu araçların 1/8/2002 tarihinden önce (bu tarih hariç) iktisap edilmiş olmaları şartıyla, ilk tescil işlemlerinde özel tüketim vergisi aranılmaz. Yapılacak tescil işlemlerine ilişkin diğer esas ve usuller İçişleri Bakanlığınca belirlenir.
Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezinin faaliyete geçmesi
Geçici Madde 5- (1) Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi iki yıl içinde faaliyete geçirilir. Bu süre bir defaya mahsus ve en fazla bir yıla kadar İçişleri Bakanlığınca uzatılabilir.
(2) Birinci fıkrada öngörülen süre içerisinde tescile ilişkin geçici belge düzenleme yetkisi verilenler, yapısal durumlarını ve teknolojik alt yapılarını, Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezinin faaliyete geçtiği tarihe kadar sistemle uyumlu ve çalışır hale getirmek zorundadırlar.
(3) Araçların tescil işlemleri, yetki verilenlerce tescile ilişkin geçici belge düzenleme işlemi yapılmaya başlanıncaya kadar Emniyet Genel Müdürlüğü trafik tescil şube veya bürolarınca yürütülür.
(4) Sürücü belgesi verilmesi işlemleri, Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi faaliyete geçinceye kadar Emniyet Genel Müdürlüğü trafik tescil şube veya bürolarınca yürütülür.
(5) Araç Tescil ve Sürücü Belgesi İşlem Merkezi faaliyete geçinceye kadar, 25 inci, 27 nci ve 28 inci maddelerin, bu Kanunla değiştirilmeden önceki hükümlerinin uygulanmasına devam olunur.
ONİKİNCİ KISIM
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler, Yürürlük ve Yürütme
Yürürlükten Kaldırılan Hükümler
Madde 124- (1) 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 17/10/1996 tarihli ve 4199 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası ve 43 üncü maddesi ile eklenen Ek Madde 7 ve 03/05/2006 tarihli ve 5495 sayılı Kanunun 1 inci ve 5 inci maddeleri ile yapılan ek ve değişiklikler hariç olmak üzere diğer bütün ek ve değişiklikleri ile birlikte yürürlükten kaldırılmıştır.
Yürürlük
Madde 125- Bu Kanunun;
a) 73 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi hükmünün ihlali halinde verilmesi gereken idari para cezası 1/1/2010 tarihinden itibaren,
b) 86 ncı maddesinin yedi, sekiz, dokuz ve onuncu fıkraları, yayımı tarihinden itibaren iki yıl sonra,
c) Diğer maddeleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 126- Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
