TANIMLAR

 

Alt geçit: Kara yolunun, diğer bir kara yolu veya demir yolunu alttan geçmesini sağlayan yapıdır.

Ana yol: Ana trafiğe açık olan kara yoludur. Diğer yollardaki araçların, yola girerken önceliği ana yoldaki araçlara vermesi gerekir.

Araç: Kara yollarında kullanılabilen motorlu, motorsuz ve özel amaçlı taşıtlar ile iş makineleri ve lâstik tekerlekli traktörlerin genel adıdır.

Asfalt: Rengi koyu kahverengiden siyaha kadar değişen, katı, yarı katı veya sıvı kıvamda olan, yol yapımında kullanılan bağlayıcı bir malzemedir.

Asfalt yol: Yol yüzeyi asfalttan yapılmış yollara denir.

Bağlantı yolu: Bir kavşak yakınında kara yolu ile taşıt yollarının birbiriyle bağlantısını sağlayan, kavşak alanı dışında kalan bir yönlü trafiğe ayrılmış olan kara yolu bölümüdür.

Banket: Yol kaplamasının her iki yanında yer alan, kaplamaya bitişik olan, genel olarak kaplamadan farklı bir tabaka ile örtülü, yayaların yürümesi ve gerektiğinde taşıtların park etmesi için kullanılan kısımdır.

Beton yol: Yüzeyi betonla kaplanmış olan yollara denir.

Bisiklet yolu: Kara yolunun, sadece bisikletlilerin kullanımına ayrılan bölümüdür.

Bordür: Taşıt yolu kenarı boyunca, yol kenarını, taşıt sürücüsüne açıkça gösteren, kaldırımla taşıt yolunu ayıran sınır elemanıdır. Beton veya doğal taştan yapılmış olabilir.

Bölünmüş karayolu: Bir yöndeki trafiğe ait taşıt yolunun, bir ayırıcı ile belirli şekilde diğer taşıt yolundan ayrılması ile oluşan kara yoludur.

Cadde: Kavşakları eşdüzey (aynı düzlemde) ve komşu araziye doğrudan giriş çıkışı olan ve doğrudan trafiğin güvenle akışını kolaylaştıran, geometrik standart ve trafik kontrol önlem ve araçlarının bulunduğu bir ana kara yoludur.

Cep: Genellikle kent içi yollardaki taşıtların, normalden fazla süre beklerken ve indirme-bindirme yaparken, akan trafiği engellenmemeleri için yaya kaldırımı veya ayırıcı tarafında oluşturulan bölümdür.

Çevre Yolu: Şehrin bölümlerini birbirine ya da şehri, şehirler arası diğer yollara bağlayan yoldur.

Çift yönlü kara yolu: Taşıt yolunun, her iki yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur.

Demir yolu geçidi: Kara yolu ile demir yolunun aynı seviyede kesiştiği, bariyerli veya bariyersiz geçitlerdir.

·          Kontrollü demir yolu geçidi: Bariyer veya benzeri bir teçhizatla kontrollü hale getirilmiş demir yolu geçididir.

·          Kontrolsüz demir yolu geçidi: Bariyer veya başka bir teçhizatla kontrol edilmeyen demir yolu geçididir.

Devlet Yolu: Önemli bölge ve il merkezlerini, deniz hava ve demir yolu istasyonu, iskele, liman ve alanlarını birbirine bağlayan birinci derecede ana yollardır. Aynı zamanda ülkeyi komşu ülkelere bağlayan yollardır.

Dönel kavşak: Etrafında araçların tam veya kısmî dönüşlerle dolaştığı, ortasında bir veya daha çok trafik adası bulunan, üç veya daha fazla yol bağlantılı kavşaktır.

Faz: Bir periyot süresi içinde, aynı anda akmasına izin verilen ve birbiriyle direk çatışmayan akımların hareketlerine denir.

Geçici trafik kontrolü: Yolda veya yol kenarındaki inşaat alanında, araç ve yaya geçişini sağlayan, yayaların yürüyüş veya binalara erişebilmesi için uygulamada alınması gereken düzenleme ve emniyet tedbirleridir.

Geçici trafik kontrol bölgesi: Yol veya yol kenarındaki çalışma sebebiyle, yolda geçici trafik kontrolünün uygulanacağı kısımdır.

Geçiş yolu: Araçların bir mülke giriş-çıkışları için yapılmış olan yolun, kara yolu üzerinde bulunan kısmıdır.

Geçiş alanı (Rakortman): Geçici trafik kontrol bölgesindeki, yolun genişten dara veya tersine değişerek, trafiğin normal yönünden saptırıldığı veya normal yönüne dönüştürüldüğü kısımdır.

Hız hunisi: Araçların hızlarını uzaktan ayarlamalarını temin ederek, devamlı yeşil ışıkta geçmelerini sağlayan sistemdir. Hız limitlerini gösteren lâmbalar tarafından sürücülere, o yolda hangi hızla gitmeleri gerektiği bildirilir. İlk defa Almanya’da uygulanmış olan bu sisteme, “Düsseldorf Hunisi” de denir.

İl Yolu: Küçük il merkezlerini birbirine, ilçe ve kasabaları il merkezlerine bağlayan, iki şeritli 2. ve 3. sınıf standartlı, yüzeyleri genellikle asfalt kaplı yollardır.

Kaplama üstüne çizilen yön okları ve yazılar: Gidiş yönlerine göre, sürücülerin yapmaları gereken hareketleri gösteren, yol üzerine yazılan ve çizilen yön oklarıdır. Özellikle, kavşaktan dönüş yapacak sürücülerin zamanında uygun şeride geçmelerini sağlar.

Kara yolu: Trafik için kamunun yararlanmasına açık olan, arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.

Kavşak: Birden fazla yönden gelen trafik akımlarının örüldüğü (kesiştiği, ayrıldığı, birleştiği ve birleşip ayrıldığı) yerlerdir.

Köy yolu: Köyleri birbirine, köyleri kasabalara bağlayan, genellikle toprak yollardır.

Lâmba butonu: Yayaların karşıdan karşıya geçişlerini kolaylaştırmak için bazı yaya geçitlerinde, , bir butona basıldığında yayalara geçiş hakkı veren trafik lâmbalarıdır.

Menfez: Sürekli olarak akan ya da yağış sonucu oluşan küçük akarsuları, yol gövdesinin bir tarafından diğer tarafına geçirmek için kullanılan yapılardır.

Okul geçidi: Genel olarak okul öncesi, ilköğretim ve orta dereceli okulların çevresinde, özellikle öğrencilerin geçmesi için taşıt yolunda ayrılmış ve bir trafik işareti ile belirlenmiş alanlardır.

Orman Yolu: Orman ürünlerinin, ilçe, kasaba ve köylere taşınması için inşa edilen ve orman bölgelerini kat eden genellikle toprak yollardır.

Otomobil Eşdeğer Birimi (O.E.B.): İçinde çeşitli türden araç olan bir trafik akımının, sadece otomobil olarak ifade edilmesidir.

Otoyol (Erişme Kontrollü Kara yolu): Özellikle transit trafiğe tahsis edilen, belirli yerler ve şartlar dışında giriş ve çıkışın yasaklandığı, yaya, hayvan ve motorsuz araçların giremediği, ancak izin verilen motorlu araçların yararlandığı ve trafiğin özel kontrole tabi tutulduğu kara yoludur.

Parkmetre: Yol kenarı otoparklarda park süresini ölçen alettir.

Park yeri: Taşıt yolunda veya buna bitişik alanlarda, araçların park etmeleri için ayrılan yerlerdir. Park yeri; açık, kapalı veya katlı olabilir.

Park yeri çizgileri: Park yeri olarak ayrılmış alanlarda, araçların düzenli bir şekilde park etmelerini sağlamak amacıyla çizilirler. Sürücülerin, araçlarını bu alanlara düzgün olarak park etmeleri ve diğer araçların çıkışlarına engel olmamaları gerekir.

Periyot: Sinyallerden herhangi birinin gösterdiği rengin, sönüp tekrar yandığı ana kadar geçen saniye cinsinden zamandır.

Platform Genişliği: Yolun; kaplama, orta refüj ve banketlerden oluşan genişliğinin tümüdür.

Refüj (Ayırıcı): Taşıt yollarını veya yol bölümlerini birbirinden ayıran, bir taraftaki taşıtların diğer tarafa geçmesini engelleyen kara yolu yapısıdır.

Sabit zamanlı sistem: Programlanan zaman içinde, tüm sinyallerin belirli sürelerce yanıp söndüğü sistemlerdir.

Sinyalizasyon: Trafiğin, ışıklı işaretler ve bunlara kumanda eden cihazlar kullanılarak düzenlenmesidir.

·          Alan kontrol sistemi: Kent içi yolların kavşaklarında kurulan sinyalizasyon tesislerinin tümü arasında bir koordinasyon sağlayarak, uygun sinyallerin verilmesini düzenleyen ve bilgisayar ile yürütülen sistemdir.

·          İzole sistem: Diğer sinyal sistemleri ile bir bağlantısı bulunmayan ve tek başına çalışan sinyal sistemidir.

·          Koordine sistem: Aynı hat üzerinde, en az iki kavşağın birbirine bağlı olarak çalışmasını sağlayan sinyalizasyon sistemidir.

·          Progresif sistem: Bir kavşakta geçiş hakkı olan bir taşıtın, diğer koordineli kavşaklarda da beklemesiz geçişini sağlayan ve sinyalleri buna göre düzenleyen sistemdir.

·          Senkronize sistem: Koordineli kavşaklarda, aynı anda aynı sinyalleri veren sistemdir.

Sinyal detektörü: Kavşak kollarından gelen trafik miktarlarını sayan, elektronik veya mekanik sistemlerdir.

Sinyal programı: Bir kavşakta karşılaşan tüm akımların hareketlerini, belirli bir sıra içinde düzenleyen sinyal zamanlamasıdır.

Sokak: Bölge içinde oturma, işyerleri ve çeşitli tesislere ulaşmayı sağlayan yollardır.

Şerit: Araçların güvenli yolculuğu için, taşıt yolunun işaretlerle ayrılmış bölümüdür.

·          Boyuna kesikli çizgi: Sürücülerin kurallara uygun olarak şerit değiştirebileceklerini ve öndeki aracı geçebileceklerini gösterir.

·          Boyuna devamlı çizgi: Araçların şerit değiştiremeyeceğini ve öndeki aracı geçmenin yasak olduğunu bildirir. Kavşak, viraj, tepe üstü, tünel, yaya ve okul geçidi, demir yolu geçidi, köprü gibi kesimlere yaklaşırken çizilir.

·         

·          Boyuna devamlı ve kesik çizgi birlikte: Sürücüler, kendilerine en yakın çizgiye göre hareket ederler. Devamlı çizginin olduğu taraftan gidenler, şerit değiştiremez ve öndeki aracı geçemezler. Kesikli çizgi tarafındaki araçlar ise, kurallara uygun olarak şerit değiştirebilirler.

·          Boyuna paralel iki devamlı çizgi: Bu çizgi, kara yolunu bölünmüş yol durumuna getirir. Refüj (ayırıcı) görevi yapar. Bu çizgi boyunca, karşı yöndeki yola geçmek yasaktır.

·          Hızlanma şeridi: Trafik akışına katılacak araçların hızlarını, katılacakları akış hızına getirebilecekleri ek şeritlerdir.

·          Yavaşlama şeridi: Trafik akımı içindeki araçlardan, sağa veya sola dönerek şerit değiştiren araçların yavaşlayabilecekleri ek şeritlerdir.

·          Park şeridi: Yüksek standartlı yollarda, taşıtların trafiği aksatmayacak biçimde park etmeleri ve durmaları için yapılan, yolun en sağında bulunan ilave bir şerittir.

·          Yaya geçidi çizgileri: Yayaların, taşıt yolu üzerinden güvenli bir şekilde karşıdan karşıya geçmelerini sağlamak amacıyla çizilirler. Yayalar, bu çizgilerin üzerinden ve sağ taraftan yürümelidirler.

Tali yol: Genel olarak, üzerindeki trafik yoğunluğu bakımından, bağlandığı yoldan daha az önemde olan yoldur.

Taşıt: Kara yolunda insan, hayvan ve yük taşımaya yarayan araçtır.

Taşıt yolu: Karayolunun genel olarak taşıt trafiğince kullanılan bölümüdür.

Tek yönlü kara yolu: Taşıt yolunun, yalnız bir yöndeki taşıt trafiği için kullanıldığı kara yoludur.

Tırmanma şeridi: Özellikle iki şeritli,  kentler arası yolların, dağlık rampa kesimlerinde kullanılan ve yavaş seyreden araçlara ayrılan yolun en sağ kenarındaki şerittir.

Toprak yol: Trafiğin stabilize edici kum çakıl vb. maddeler ilavesiyle, uygun şekilde düzeltilmiş doğal toprak üzerinden geçtiği yoldur.

Trafik adası: Yayaların geçme ve durmalarına, taşıtlardan inme ve binmelerine yarayan, yol üzerindeki bölüm ve alanlardır. Trafik adasının amacı, trafik akımını düzenlemek ve trafik güvenliğini sağlamaktır.

Trafik uyarmalı sistem: Kavşağa giren trafiği, sinyal detektörüyle sayarak, sinyal sürelerini ayarlayan sistemlerdir.

Üst geçit: Kara yolunun, diğer bir kara yolu veya demir yolunu üstten geçmesini sağlayan yapıdır.

Viyadük: Çeşitli sebeplerle arazi parçası üzerinde yol yapmak mümkün olmadığında, köprü üzerine kurulmuş oto yol parçasıdır.

Yaya geçidi: Taşıt yolunda, yayaların güvenli geçebilmelerini sağlamak üzere, trafik işaretleriyle belirlenmiş alandır.

Yaya kaldırımı: Kara yolunun taşıt yolu kenarıyla, gerçek veya tüzel kişilere ait mülkler arasında kalan ve yalnız yayaların kullanmasına ayrılmış kısmıdır.

Yaya yolu: Kara yolunun, taşıt yolu kenarında, yalnız yayaların kullanımına ayrılmış olan bölümüdür.

Yeşil dalga: Araçların, yol üzerinde birbiri ardından gelen kavşaklardan duraklamadan, belirli bir hızla geçmelerini sağlayan sistemdir.